Πριν 30 χρόνια το όνειρο του μέσου έλληνα ήταν να αποκτήσει ένα σπίτι για να κατοικεί και μερικά ακόμα ακίνητα (κατοικίες , μικρά καταστήματα ή και μαγαζιά) για να εισπράττει νοίκια για τα γηρατειά ή για να εξασφαλίσει τα παιδιά του. Στην αντίληψη αυτή βασίσθηκε σε σημαντικό βαθμό όχι μόνο η μεγέθυνση της αγοράς ακινήτων αλλά και ο πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα αριθμός των μικροϊδιοκτητών. Αν σε όλα αυτά προστεθεί και ο θεσμός της αντιπαροχής τότε σχηματίζεται μία πλήρης εικόνα για το ελληνικό μοντέλο της αγοράς ακινήτων. Εξίσου αποκαλυπτικό ήταν επίσης το γεγονός ότι σχεδόν το 95% των αγορών γίνονταν με αυτοχρηματοδότηση. Οι αλλαγές που έχουν επέλθει την τελευταία δεκαετία τείνουν να ανατρέψουν ολοκληρωτικά το μοντέλο αυτό της ανάπτυξης της αγοράς αφού , σύμφωνα με στοιχεία πρόσφατης μελέτης ήδη η ελληνική αγορά βρίσκεται σε διαδικασία εξαφάνισης του…μικροεπενδυτή. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι στην ελληνική αγορά καταγράφονται οι εξής αλλαγές: -Η χρηματοδότηση των αγορών την τελευταία δεκαετία έγινε σε σημαντικό βαθμό με τραπεζική χρηματοδότηση , αφού το μοντέλο της αυτοχρηματοδότησης έχει περιορισθεί. -Η αγορά γραφείων από μικρούς επενδυτές έχει σχεδόν μηδενισθεί. Το νέο μοντέλο ανάπτυξης των γραφειακών χώρων έχει διαφοροποιηθεί. Συγκεκριμένα , η κατασκευή γραφειακών χώρων τουλάχιστον στα μεγάλα αστικά κέντρα είναι υπόθεση λιγοστών εταιριών ενώ η ζήτηση εντοπίζεται σε χώρους υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών που βρίσκονται σε επιλεγμένες αγορές. Σύμφωνα με τις απόψεις , αναλυτών της αγοράς , η ζήτηση για τους παλιούς γραφειακούς χώρους που βρίσκονται στο κέντρο της πόλης φθίνει με έντονους ρυθμούς ενώ η ισορροπία που έχει επιτευχθεί βασίζεται κυρίως σε παλιές μισθώσεις. -Οι εμπορικές πιάτσες περιορίζονται σε δρόμους υψηλής προβολής στους οποίους δεν έχουν πρόσβαση τα μικρά πορτοφόλια. Ανάλογα συμπτώματα –προσαρμοσμένα στις τοπικές ανάγκες- καταγράφονται και στις συνοικιακές αγορές στις οποίες η ζήτηση για μικρούς εμπορικούς δρόμους τείνει να εκλείψει. -Οι αποδόσεις των επενδύσεων σε κατοικία έχει περιορισθεί πλέον σε επίπεδα χαμηλότερα από τα αντίστοιχα των προθεσμιακών καταθέσεων . Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την υψηλή φορολογική επιβάρυνση περιορίζει σημαντικά το αριθμό εκείνων που επενδύουν τις αποταμιεύσεις τους σε κατοικίες . Σημειώνεται ότι η απόδοση μίας επένδυσης σε κατοικία κινείται στα επίπεδα του 3%(ακαθάριστη) ενώ από την συγκεκριμένη επένδυση έχουν απαλειφθεί οι κατοικίες μεγάλου εμβαδού στις οποίες οι αποδόσεις κινούνται σε επίπεδα χαμηλότερα του 2% (ακαθάριστες). Στην πραγματικότητα , σύμφωνα με τις απόψεις αναλυτών, στα επόμενα χρόνια οι μικροί αποταμιευτές θα πάψουν να αγοράζουν ακίνητα με στόχο την επένδυση και οι τοποθετήσεις τους θα γίνονται με γνώμονα την κάλυψη των αναγκών για κύρια και εξοχική κατοικία είτε των ιδίων είτε μελών του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος τους. Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν μάλιστα , ότι η επιλογή αυτή θα οδηγήσει σε αύξηση της προσφοράς κατοικιών μεγάλης «ηλικίας» που βρίσκονται στο κέντρο της πόλης ενώ ταυτόχρονα θα γίνουν προσπάθειες αναβάθμισης κτιρίων κατοικιών. «Πρόκειται για επιλογές , οι οποίες είναι συνήθεις στις αγορές κατοικίες των δυτικοευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων , αλλά για την ελληνική αγορά θα είναι μία πρωτόγνωρη πραγματικότητα.» τόνιζαν χαρακτηριστικά και συμπλήρωναν ότι «κινητήριος μοχλός μπορεί να αποδειχθεί και η ανάγκη αναβάθμισης των συνθηκών στέγασης η οποία οδηγεί και στην ανάπτυξη μικρών περιφερειακών αγορών κατοικίας . Καταλύτης στην διαδικασία αυτή μπορεί να αποδειχθούν οι εντάξεις περιοχών στο σχέδιο πόλης αφού από μπορεί να συγκρατήσουν τις τιμές της γης οι οποίες έχουν φθάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα . Από παλαιότερες αναλύσεις που αφορούσαν την αγορά επαγγελματικών ακινήτων προέκυπτε το συμπέρασμα ότι τουλάχιστον το 30% των αγορών γίνονταν από τα λεγόμενα «μικρά και μεσαία πορτοφόλια». Οι ίδιες αναλύσεις συνδέουν την στάση αυτή με δύο παράγοντες: Πρώτον. Την προσφορά ακινήτων (μικρών γραφείων ή μικρών συνοικιακών καταστημάτων) το κόστος αγοράς των οποίων δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλό. Δεύτερον. Την αποκέντρωση της εμπορικής δραστηριότητας σε συνοικιακό επίπεδο. Οι δύο αυτοί παράγοντες στην πραγματικότητα έχουν εκλείψει. Στην αγορά γραφειακών προσφέρονται μόνο κτίρια γραφείων ενώ μικρά γραφεία των 20 -30 τετραγωνικών δεν κατασκευάζονται. Από την άλλη πλευρά τα ήδη υφιστάμενα γραφεία βρίσκονται σε περιοχές χωρίς εμπορικό ενδιαφέρον και για το λόγο αυτό εκτιμάται ότι ο δείκτης διαθεσιμότητας ξεπερνά το 20%. Ανάλογη είναι η κατάσταση που επικρατεί και στα εμπορικά καταστήματα των συνοικιών καθώς σήμερα εκτιμάται ότι στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής υπάρχουν ξενοίκιαστα αρκετές χιλιάδες αδιάθετων εμπορικών χώρων. Από την άλλη πλευρά η ανάπτυξη των οργανωμένων εμπορικών χώρων σε συνδυασμό με την αναβάθμιση υπερτοπικών αγορών έχουν εκτινάξει τις τιμές στα ύψη και η επένδυση σε καταστήματα που βρίσκονται σε υψηλής εμπορικότητας περιοχές έχει καταστεί προνόμιο για λίγους. Το δυσμενές οικονομικό κλίμα από την άλλη πλευρά καθιστά ακόμα και τους τολμηρούς ιδιαίτερα προσεκτικούς και στην χρήση της τραπεζικής χρηματοδότησης για την αγορά επαγγελματικών χώρων. «Η βασική σκέψη για προσφυγή ενός μικροεπενδυτή επαγγελματικού ακινήτου ήταν η αποπληρωμή του δανείου από τα ενοίκια που θα εισέπραττε. Με δεδομένη την ανασφάλεια αλλά και την μεγάλη διαθεσιμότητα εμπορικών χώρων μια τέτοια κίνηση μπορεί να εξελίσσονταν σε οικονομική αυτοκτονία. Αυτός είναι ένας ακόμα –και εξίσου σημαντικός- παράγων που διώχνει της μικρής ή μεσαίας οικονομικής εμβέλειας επενδυτές από τις συγκεκριμένες επενδύσεις» τόνιζε χαρακτηριστικά διαχειριστής εταιρίας επενδύσεων ακινήτων αναφερόμενος στην σύνθεση του επενδυτικού κοινού και συνέχιζε «η αλήθεια είναι ότι η επένδυση σε εμπορικά ακίνητα κάθε χρόνο απομακρύνεται ακόμα περισσότερο από τις δυνατότητες των μικροεπενδυτών και αυτό οδηγεί σε συγκέντρωση τόσο στο χώρο της κατασκευής όσο και στην ιδιοκτησία.» Ένα ακόμα μεγάλο πρόβλημα το οποίο θα κληθεί να αντιμετωπίσουν οι μικροεπενδυτές ακινήτων είναι και η σταδιακή απαξίωση της περιουσίας τους καθώς στα συγκεκριμένα ακίνητα οι τιμές πώλησης αλλά και ενοικίων έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια ενώ ταυτόχρονα η φορολογική αντιμετώπιση τους τα καθιστά ουσιαστικά ανενεργά. «Σήμερα , σε πολλές περιπτώσεις εμπορικών καταστημάτων και γραφειακών χώρων του υποβαθμισμένου κέντρου της Αθήνας , οι αντικειμενικές τιμές είναι υψηλότερες από τις εμπορικές . Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η φορολογική επιβάρυνση είναι δυσανάλογα υψηλή για τον αγοραστή ο οποίος για τον λόγο αυτό γυρνά την πλάτη σε μία τέτοια επένδυση. Στην πραγματικότητα , οι ιδιοκτήτες αυτών των ακινήτων είναι εγκλωβισμένοι μεταξύ της επιλογής να πουλήσουν όσο όσο το ακίνητο ή να το έχουν κλειστό.» επισήμανε ο ίδιος διαχειριστής.

Η ανασφάλεια για τυχον αλλαγές στην εκτός σχεδίου δόμηση και η επιφυλακτικότητα -αρνηση- των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν τις αγορές έχουν αναδείξει πραγματκές ευκαιρίες στην αγορά αγροτεμαχίων. Σίγουρα , τα αγροτεμάχια είναι μία ιδαίτερα ενδιαφέρουσα επένδυση αφού εξασφαλίζουν την μοναδικότητα της ύπαρξης ελέυθερης γης σε μία ιδιαίτερα προσιτή τιμή σε σχέση με την γη ενώ απο την άλλη πλευρά μία μελλοντική ένταξη στο σχέδιο αποτελεί ένα σημαντικό δέλεαρ για υψηλά κέρδη. Απο την άλλη πλευρά , φυσικά το ενδεχόμενο να πληρώσει κανείς για να αποκτήσει ένα άχρηστο αγροτεμάχιο είναι ένα σημαντικό αντικίνητρο που δεν μπορεί κανείς να αντικρούσει όταν μάλιστα καλείται να πληρώσει ένα σημαντικό ποσό. Υπάρχει λύδη; Μάλλον ναι και αυτή βασίζεται στην μεταφορά της ευθύνης της έκδοσης της οικοδομικής άδειας στο αρχικό ιδιοκτήτη. Δηλαδή μπορεί να προχωρήσει κάποιος στην αγορά με την σύνταξη ενός προσυμφώνου στο οποίο σαφώς θα αναφέρεται ότι η όλη συναλλαγή βρίσκεται υπο την αίρεση της υποχρέωσης του πολιτή να εκδόσει στο όνομα του στην οικοδομική άδεια εντός ενός εύλογου χρονικού διαστήματος. Φυσικά το κόστος έκδοσης βαρύνει την αγοραστή ο οποίος έχει καταβάλλει ένα ποσό ως προκαταβολή το οποίο αφαιρείται απο το τελικό τίμημα. Όταν εκδοθεί η άδεια συντάσσονται τα τελικά συμβόλαια και εξοφλείται το τίμημα ενώ στην περίπτωση που δεν είναι εφικτή η έκδοση της τότε η συναλλαγή δεν ισχύει και επιστρέφεται η προκαταβολή. Με τον τρόπο αυτό , αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της ανασφάλειας όσο αφορά σε τυχόν αλλαγές στο ισχύον νομικό πλαίσιο ενώ την ίδια ώρα διευκολύνεται ακόμα και η χρηματοδότηση αφού οι τράπεζες είναι πολύ πιο ελαστικές στην χρηματοδότηση κτισμάτων.

Υποψήφιοι αγοραστές έχουν το πλεονέκτημα σε μια πτωτική αγορά και αυτό γιατί υπάρχει ένα πλεόνασμα των κατοικιών προς πώληση και έχουν την ευκαιρία να πάρουν ένα σπίτι σε καλή τιμή. Η λέξη κλειδί εδώ είναι « ευκαιρία » . Υπάρχουν στιγμές που θα πρέπει να ακολουθήσουν επιθετική πολιτική και άλλες που θα πρέπει να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση . Γνωρίζοντας ότι η σωστή πολιτική θα μπορούσε σας γλυτώσει χιλιάδες ευρώ ακολουθήστε τις παρακάτω παροτρύνσεις:

1 : Κάνετε την έρευνα σας Οι αγοραστές έχουν κατά κανόνα το πλεονέκτημα σε μια πτωτική αγορά , αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνετε μια συναλλαγή στα τυφλά . Υποψήφιοι αγοραστές θα πρέπει να κάνουν έρευνα αγοράς παντού απο όπου μπορεί να συλλέξουν πληροφορίες. Ο στόχος της έρευνας αυτής είναι να γνωρίσετε το εύρος τιμών για την περιοχή.

2 : Σιγουρέψτε την χρηματοδότηση. Αν έχετε το τίμημα σε μετρητά δεν υπάρχει πρόβλημα. Αν όμως χρειαστείτε δάνειο βεβαιωθείτε ότι είστε σε θέση να το εξασφαλισετε και για αυτο πάρτε μία προέγκριση απο την τράπεζα. Επίσης καλο είναι να έχετε ένα ειδικό (μηχανικό , δικηγόρο κα) που θα κάνει τους απαραίτητους ελέγχους.

3 :Ψάξτε για ακίνητα που είναι στην αγορά για πολύ καιρό. Πωλητές που έχουν στην αγορά το ακίνητο πολύ καιρό βαρέθηκαν και βιάζονται. Αυτό δίνει στο αγοραστή μία πρόσθετη διαπραγματευτική δύναμη. . Αν το σπίτι βρίσκεται στην αγορά για πολλούς μήνες , αυτό σημαίνει ότι ο πωλητής έχει υποχωρήσει απο το αρχικό τίμημα αν φυσικά θέλει να πουλήσει όσο το δυνατόν συντομότερα . Μπορείτε επίσης να ζητήσετε από τον πωλητή να καλυψει τις δαπάνες επισκευών.

4 : Βεβαιωθείτε ότι οι τίτλοι ιδιοκτησίας είναι καθαροί. Κατά τη διάρκεια της κρίσης κάποιοι οι πωλητές ψάχνουν να ξεφορτωθούν ακίνητα που έχουν βάρη . Κάντε λοιπον ένα ενδελεχή νομικό έλεγχο πριν δώσετε προκαταβολή και συμφωνήσετε το τίμημα.

5 : Αποφύγετε έναν πόλεμο προσφορών Όταν αγοράζετε σε μια πτωτική αγορά το τελευταίο πράγμα που θέλετε να μπείτε σε ανατγωνισμό προσφορών με κάποιο άλλο ενδιφερόμενο. Ένας πόλεμος προσφορών είναι σχεδόν πάντα μια άσκοπη σπατάλη χρόνου και , ε χρημάτων .Η καλύτερη στάση για την αποφυγή ενός πολέμου προσφορών είναι να θέσετε ένα όριο τιμής και να επιμείνετε σε αυτό . Θυμηθείτε , υπάρχει αφθονία των σπιτιών εκεί έξω ...

6 : Μην φοβάστε την αναζήτηση Σε μια πτωτική αγορά , υπάρχουν πάντα πολλές επιλογές που είναι διαθέσιμες . Αν δεν έχετε αποκομίσει τα οφέλη που θέλετε προχωρήστε παρακάτω. Θυμηθείτε ότι σε μια κάτω αγορά, ο αγοραστής έχει το πάνω χέρι . Μερικοί πωλητές αρνούνται να κατανοήσουν ότι η αγορά είναι στα κάτω, και δεν θα δέχονται καμία προσφορα χαμηλότερη από ό, τι αισθάνονται ότι αξίζει το ακίνητο τους .

ΘΑ ξανάρθουν και πότε οι "ένδοξες μέρες" των πρώτων έξη χρόνων της δεκαετίας του 21ου αιώνα όταν οι τιμές των κατοικιών "έτρεχαν" με πρωτόγνωρους ρυθμούς; Το ερώτημα αυτό έχει αρχίσει να απασχολεί πολλούς οικονομολόγους σε ολόκληρο το κόσμο οι περισσότεροι απο τους οποίους συμφωνούν ότι πολύ δύσκολα θα επαναληφτούν τέτοια φαινόμενα . Κυρίως αμερικάνοι οικονομολόγοι διατυπώνουν την άποψη ότι οι επενδύσεις σε κατοικία δεν θα προσφέρουν και πάλι κέρδη , ανάλογα με εκείνα κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα , όταν τα σπίτια δεν ήταν μόνο μέρος να κατοικούν οι άνθρωποι αλλά είχαν υποκαταστήσει την αποταμίευση και την επένδυση. Το πιο πιθανό , είναι ότι η εποχή αυτή έχει περάσει ανεπιστρεπτί, λένε οι περισσότεροι . Η πιο ρεαλιστική προοπτική λένε είναι ότι, οι τιμές των κατοικιών να συμβαδίζουν με τον πληθωρισμό . "Ένα σπίτι θα επιστρέψει τα χρήματα που βάζει ο ιδιοκτήτης του , αλλά δεν θα πολλαπλασιάσει την αξία της επένδυσης", αναφέρεται χαρακτηριστικά σε άρθρο που δημοσιεύται σε έγκριτο αμερικάνικο έντυπο. Κάποιοι μάλιστα πιο τολμηροί θεωρούν ότι θα χρειαστεί να περάσουν 20 χρόνια προκειμένου να επανακτηθούν οι απώλειες απο τότε που η παγκόσμια αγορά κατοικίας βρέθηκε στο υψηλότερο επίπεδο της . Αυτό πρακτικά σημαίνει μία μέση ετήσια πραγματική αύξηση που θα κινείται στα επίπεδα της 1 έως 1,5 ποσοστιαίας μονάδας. Οi περισσότερες αναλύσεις θεωρούν την εξέλιξη αυτή ως φυσιολογική αφού είναι πολύ δύσκολο να επανέλθουν οι αντικειμενικές συνθήκες που οδήγησαν σε έκρηξη στην αγορά κατοικίας.Η έννοια της κατοικίας ως επένδυση ξεκίνησε να ανθίζει μετά το Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο , όταν η κάλυψη των στεγαστικών αναγκών συνδυάστηκε με την ανοικοδόμηση και την δημογραφική έκρηξη. Ο πληθωρισμός της δεκαετίας του 1970 , αύξησε την αξία των σκληρών περιουσιακών στοιχείων . Την ίδια επίπτωση είχε οι μεγάλη πτώση των επιτοκίων στις δεκαετίες του του 1980 αλλά και του 2000. "Τέτοιες συνθήκες είναι πολύ δύσκολο να επαναληφθούν και επομένως το πιο πιθανό είναι ότι τα επόμενα χρόνια θα βλέπουμε μία λελογισμένη και συγχρονισμένη με την μεταβολή του πληθωρισμού πορεία των τιμών τόνιζε κορυφαίος οικονομολόγος.