Σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση έως την Τετάρτη 18 Μαρτίου 2020 (ώρα 9:00) βρίσκεται το νομοσχέδιο «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας». Ειδικότερα, με το νομοσχέδιο αυτό:

1) Απλοποιούνται οι διαδικασίες έκδοσης, τροποποίησης και ανανέωσης περιβαλλοντικών όρων. Οι προθεσμίες για την έκδοση ΑΕΠΟ μειώνονται σε 120 ημέρες, τα στάδιά της περιορίζονται σε τρία, ενώ θεσμοθετείται και επίσημα η εισαγωγή των Ιδιωτών Αξιολογητών, ώστε να προχωρήσει γρήγορα η διαδικασία. Τίθενται «άπρακτες προθεσμίες» στις εμπλεκόμενες υπηρεσίες (σε περίπτωση μη απάντησης η απάντηση θα θεωρείται θετική), ενώ σε περίπτωση μη απάντησης από την αρχαιολογική και τη δασική υπηρεσία το θέμα θα παραπέμπεται στο ΚΕΣΠΑ (Κεντρικό Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης) για άμεση λύση. Τίθενται επίσης οι βάσεις για την ύπαρξη μίας ενιαίας άδειας, με ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών όρων(one-stop-shop). Μία ακόμη τομή σχετίζεται με την επέκταση της ισχύος της άδειας από τα 10 στα 15 έτη. Επιπλέον, εκσυγχρονίζεται και ενισχύεται το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ) προκειμένου όλα τα στάδια της περιβαλλοντικής αδειδότησης να διεξάγονται ηλεκτρονικά.

2) Όσον αφορά στην αδειοδότηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, μειώνονται άμεσα οι χρόνοι και αντικαθίσταται η Άδεια Παραγωγής με τη Βεβαίωση Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας, χωρίς να απαιτείται έκδοση απόφασης της Ολομέλειας της ΡΑΕ. Η νέα αυτή διαδικασία θα υποστηρίζεται από το Ηλεκτρονικό Μητρώο ΑΠΕ.

3) Εισάγεται ένα νέο ευρωπαϊκό μοντέλο διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας, με τη δημιουργία ενός κεντρικού Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), εποπτευόμενου από το Υπουργείο. Παραμένει η προστασία και η κάλυψη για όλες τις προστατευόμενες περιοχές, τα εθνικά πάρκα και τους εθνικούς δρυμούς. Ωστόσο τα 36 Διοικητικά Συμβούλια των Φορέων Διαχείρισης καταργούνται και δημιουργούνται 24 αποκεντρωμένες δομές (Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών) για την εποπτεία, την επιστημονική παρακολούθηση και την ανάδειξη των Προστατευόμενων Περιοχών. Με τον τρόπο αυτό το Υπουργείο ανταποκρίνεται στο πάγιο αίτημα φορέων, οικολογικών οργανώσεων και διοικητικών συμβουλίων των ΦΔΠΠ για την ύπαρξη ενιαίου φορέα. Το νέο μοντέλο προσιδιάζει σε πολλά ευρωπαϊκά σχήματα (π.χ. Φινλανδία, Ιρλανδία) και θα είναι περισσότερο λειτουργικό διοικητικά και πιο ουσιαστικά υποστηριζόμενο οικονομικά.

4) Ένα ακόμη σημαντικό ζήτημα που επιλύεται είναι αυτό των δασικών χαρτών. Με τις αντιρρήσεις να φτάνουν σήμερα τις 160.000 στο 50% της χώρας, το Υπουργείο προχωρά στην ενίσχυση των Επιτροπών Εξέτασης Αντιρρήσεων, για την αποσυμφόρηση του έργου τους και τη σύνδεση της αμοιβής τους με το αποτέλεσμα της δουλειάς τους. Οι πολίτες, που δικαιώνονται στην υποβολή αντιρρήσεων, θα μπορούν πλέον να αξιοποιούν αμέσως την περιουσία τους. Επιπλέον, εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των δασικών χαρτών οι περιοχές, για τις οποίες, πριν το 1975, είχαν εκδοθεί πράξεις της Διοίκησης, με τις οποίες άλλαξε νομίμως ο χαρακτήρας τους από δασικός σε αγροτικός.Οι περιπτώσεις αυτές είναι:

·         Διανομές (εποικιστικά),

·         Αναδασμοί,

·         Απαλλοτριώσεις με σκοπό την αγροτική αποκατάσταση,

·         Άδειες του υπουργού Γεωργίας ή του νομάρχη για μεταβίβαση κλήρου.

Όλες οι παραπάνω αφορούν αγροτικές εκτάσεις που είχαν δηλωθεί από τον ΟΠΕΚΕΠΕ ως αγροτικές στην ΕΕ και λάμβαναν επιδοτήσεις. Αποτυπώθηκαν ως δασικές εκτάσεις, γιατί παρέλειψαν να λάβουν υπόψη τους τις παραπάνω πράξεις της Διοίκησης και θα έπρεπε να αποτυπωθούν ως Αγροτικές Εκτάσεις.

Με το νομοσχέδιο αυτό αναμορφώνονται όλοι οι δασικοί χάρτες (κυρωμένοι, όσοι έχουν αναρτηθεί κ.λπ.) ώστε να λάβουν υπόψη τους αυτές τις διοικητικές πράξεις. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση των αντιρρήσεων.

5) Αναφορικά με τις οικιστικές πυκνώσεις, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας συμμορφώνεται με το γράμμα και το πνεύμα της απόφασης του ΣτΕ. Συνεπώς γίνεται εκ νέου ανάρτηση των δασικών χαρτών με τις περιοχές που είχαν εξαιρεθεί ως οικιστικές πυκνώσεις. Παρέχεται η δυνατότητα τακτοποίησης για χρονικό διάστημα 30 ετών των κατοικιών που έχουν χτιστεί εντός δασών και δασικών εκτάσεων, εφόσον δεν είναι μεμονωμένες. Για το σκοπό αυτό θα καταρτιστούν, σε κάθε Περιφέρεια, οικονομοτεχνικές μελέτες, που θα προσδιορίζουν τις αστικές πυκνώσεις και θα τεκμηριώνουν την ανάγκη για την προσωρινή διατήρηση των κατοικιών εντός αυτών. Με βάση αυτές τις μελέτες, θα εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο φυσικά θα εγκριθεί από το ΣτΕ, το οποίο θα καθορίζει τα κριτήρια για τη διατήρηση των κατοικιών.

6) Καθώς σήμερα απουσιάζει το ενιαίο πλαίσιο και καθυστερεί αδικαιολόγητα η κατάρτιση των σχεδίων διαχείρισης των περιοχών Natura 2000, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχωρά στη θεσμοθέτηση τεσσάρων ζωνών κλιμακούμενης προστασίας στις περιοχές Natura, όπως συμβαίνει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σε κάθε ζώνη προβλέπονται οι επιτρεπόμενες και απαγορευόμενες δραστηριότητες βάσει των χρήσεων γης που ισχύουν για την πολεοδομία (π.δ. 59/2018).

Συγκεκριμένα προβλέπονται:

·         Ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης,

·         Ζώνη προστασίας της φύσης,

·         Ζώνη διαχείρισης οικοτόπων και ειδών,

·         Ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων.

Συνεπώς, οι μελετητές που εκπονούν σε εθνικό επίπεδο τα σχετικά σχέδια για τις περιοχές Natura θα μπορούν πλέον με τρόπο συνεκτικό και μεθοδολογία ομοιόμορφη να καθορίσουν τους όρους και περιορισμούς δραστηριοτήτων κατά ζώνες εντός των προστατευομένων περιοχών.

7) Για τη διαχείριση των αποβλήτων το νομοσχέδιο αυτό απλουστεύει και επισπεύδει την υφιστάμενη διοικητική διαδικασία για την έγκριση του Εθνικού/ Περιφερειακών και Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων. Γίνεται υποχρεωτικός ο καφέ κάδος για τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, όπου υπάρχει σχετική υποδομή. Διασφαλίζεται η ασφαλής συλλογή και μεταφορά επικίνδυνων αποβλήτων (π.χ. αμίαντος), ενώ όσον αφορά στα απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑEKK), για την έκδοση οικοδομικής άδειας προϋπόθεση είναι η σύναψη συνεργασίας με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ για την αποκομιδή των μπάζων.

8) Μια ολιστική λύση εφαρμόζεται και στις πλαστικές σακούλες, με την επιβολή τέλους σε όλες, ανεξαρτήτως πάχους τοιχώματος. Μοναδική εξαίρεση είναι οι βιοαποδομήσιμες/λιπασματοποιήσιμες, λόγω προώθησης υλικών που δύνανται να βιοαποδομηθούν ή/και λιπασματοποιηθούν.

9) Τέλος, διευθετείται και το ζήτημα των ιδιωτικών συνδέσεων (για τα αστικά λύματα), με τη χρηματοδότηση από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους για κατασκευή εξωτερικών αγωγών διακλαδώσεων χωρίς οικονομική επιβάρυνση των ιδιοκτητών

Eξαιρέσεις από τα πρόστιμα των αυθαιρέτων για τα ακίνητα των Tραπεζών, πρόστιμα 300 έως και 2.000 ευρώ για εκπρόθεσμες δηλώσεις στο Κτηματολόγιο, απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης για οικόπεδα κάτω των τεσσάρων στρεμμάτων, αλλά και «παράθυρα» ώστε να συνεχίσει η τακτοποίηση αυθαιρέτων για τα οποία έκλεισε η πόρτα στις 30 Σεπτεμβρίου 2020 περιλαμβάνονται στο πολεοδομικό-χωροταξικό νομοσχέδιο που κατατίθεται στη Βουλή από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Το νομοσχέδιο είχε βγει στη διαβούλευση μέσα στον Αύγουστο, προκαλώντας τεράστιες αντιδράσεις, μεταξύ άλλων, για την κατάργηση των παρεκκλίσεων, των διατάξεων δηλαδή εκείνων που επέτρεπαν να οικοδομούνται υπό προϋποθέσεις οικόπεδα κάτω των 4 στρεμμάτων σε εκτός σχεδίου περιοχές. Αντιδράσεις προκαλούσαν όμως και οι προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό δημοτικών οδών, που αποτελούσαν επίσης προϋπόθεση για τη δόμηση. Το αποτέλεσμα ήταν να αποσυρθεί το άρθρο 14 που αφορούσε τις δημοτικές οδούς καθώς δεν υπήρχε περίπτωση να ολοκληρωθεί ο χαρακτηρισμός τους στο χρονικό διάστημα που αφήνεται ως «τελευταία ευκαιρία» για τα οικόπεδα κάτω των τεσσάρων στρεμμάτων. Αναλυτικά:

ΕΚΤΟΣ ΣΧΕΔΙΟΥ: Καθορίζεται μεταβατικό διάστημα δύο ετών στη διάρκεια του οποίου όσοι διαθέτουν οικόπεδα εκτός σχεδίου που μπορούσαν να κτίσουν στα 750 τ.μ., 1.200 τ.μ. και 2 στρέμματα, διατηρούν αυτή τη δυνατότητα. Για την ακρίβεια, θα μπορούν στα δύο αυτά χρόνια να καταθέσουν αίτηση για έκδοση οικοδομικής άδειας, η οποία μετά θα ισχύει για ακόμη 4 χρόνια. Μάλιστα, στα δύο πρώτα χρόνια δεν μετρά ο χρόνος που απαιτείται για τις άδειες του δασαρχείου ή της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Οσοι δεν προλάβουν ή δεν έχουν τα χρήματα για να προχωρήσουν στα παραπάνω θα περιμένουν να βγουν Τοπικά η Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια για τις περιοχές ώστε να δουν αν θα μπορούν να κτίσουν.

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ: Για τα σχέδια αυτά που καθορίζουν και τις χρήσεις γης, το υπουργείο θέτει τον υπερφιλόδοξο στόχο να καταρτίζονται μέσα σε 2,5 χρόνια αντί για 12-15 έως τώρα. Υπόσχεται προτεραιότητα για Μύκονο και Σαντορίνη και 500 Τοπικά Πολεοδομικά να έχουν ανατεθεί έως το α′ τρίμηνο του 2023 με προϋπολογισμό 200 εκατομμύρια ευρώ. Ετσι, θα έχει καλυφθεί το 32% της χώρας με στόχο να καλυφθεί το 100% έως το 2028. Θεωρεί μάλιστα εξασφαλισμένη τη χρηματοδότηση όλων αυτών από το Ταμείο Ανάκαμψης και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

ΙΔΙΩΤΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ: Οπως και στα δημόσια έργα, για τα παραπάνω σχέδια θα αξιοποιηθούν ιδιώτες μηχανικοί που θα αξιολογούν τις μελέτες αντί εκείνων του Δημοσίου. Επίσης θα οριστεί συντονιστής επικεφαλής Τεχνικής Γραμματείας.

ΑΝΩ ΤΩΝ 4 ΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ: Δεν αλλάζει τίποτε σε σχέση με τα ισχύοντα, όπως αναφέραμε και παραπάνω, επειδή «το κράτος δημιούργησε την πεποίθηση στους ιδιοκτήτες από το 2003 ότι μπορούν να χτίζουν υπό συγκεκριμένους όρους και τώρα δεν είναι σε θέση να προχωρήσει στις απαιτούμενες ενέργειες για τους δρόμους, χωρίς τη μεσολάβηση ενός χρονικού διαστήματος». Πάντως ανάλογη πεποίθηση είχε δημιουργήσει και σε εκείνους που αγόραζαν μικρότερα οικόπεδα...

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ: Ενώ κατά μέσον όρο μειώνεται στις εκτός σχεδίου περιοχές κατά 10% ο συντελεστής δόμησης, αυξάνεται αισθητά όταν αφορά οργανωμένη χωροθέτηση για επιχειρηματικά πάρκα, βιομηχανίες, ενώ αποσύρθηκε η αρχικά προβλεπόμενη ωφέλεια για τις Περιοχές Οργανωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ). Ομως, γύρω από τις χωροθετήσεις για επενδύσεις, θα δημιουργούνται Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων Γης (ΠΕΧ) με ειδικούς περιορισμούς «ώστε να αποφεύγονται πιθανές μεταξύ τους συγκρούσεις και ανεξέλεγκτη κατανάλωση φυσικών πόρων».

ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ: Για κάθε άδεια σε εκτός σχεδίου περιοχή, ένα ποσοστό 5% θα καταβάλλεται στο Πράσινο Ταμείο.

ΠΡΟΣΤΙΜΑ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ: Ενεργοποιούνται σε περίπτωση εκπρόθεσμης δήλωσης αλλά θα δοθεί χρόνος 6 μηνών μέχρι την υπογραφή της υπουργικής απόφασης. Το πρόστιμο θα εξαρτάται όχι μόνο από την αξία του ακινήτου, αλλά και από τον χρόνο της καθυστέρησης και θα κυμαίνεται από τα 300 ώς τα 2.000 ευρώ. Επίσης, δίνεται παράταση για ένα έτος στις οριστικές εγγραφές στο Κτηματολόγιο για τις 297 περιοχές της χώρας στις οποίες η κτηματογράφηση ξεκίνησε πριν το 2006.

ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ: Εως τις 31/12/2021 θα συνεχίσουν να υποβάλουν αιτήσεις τακτοποίησης ορισμένες περιπτώσεις αυθαιρέτων που υπάγονταν στη «βαριά» κατηγορία 5, για την οποία η εφαρμογή έκλεισε στις 30/9/2020. Για να γίνει αυτό, μεταφέρονται στην κατηγορία 4:

● αυθαίρετοι ανοικτοί εξώστες ή τμήματά τους που υπέρκεινται του κοινόχρηστου χώρου της πόλης (ρυμοτομική γραμμή), υπό την προϋπόθεση ότι η προβολή τους δεν ξεπερνά το κρασπεδόρειθρο.

● αυθαίρετες κατασκευές σε ακίνητα που διαθέτουν οικοδομική άδεια, ανεξαρτήτως του ποσοστού υπέρβασης της κάλυψης ή της δόμησης, όταν αυτές δεν ξεπερνούν τα 50 τ.μ. σε συνολική δόμηση.

● κατασκευές που έγιναν βάσει νόμιμης οικοδομικής άδειας, όταν έγιναν επί ακινήτου που κατόπιν κατατμήθηκε και υπερβαίνουν την προβλεπόμενη δόμηση και κάλυψη, όπως αυτή υπολογίζεται επί του ακινήτου που διαμορφώθηκε μετά την κατάτμηση. Δεν εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης αυθαίρετες κατασκευές εφόσον βρίσκονται εντός προκηπίου κατά περισσότερο από 20 εκατοστά.

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ: Ενεργοποιείται η μεταφορά του συντελεστή δόμησης για διατηρητέα, ρυμοτομούμενα ακίνητα και όσα βρίσκονται σε περιοχές ιστορικού-αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Είναι μέτρο σημαντικό καθώς ο συντελεστής θα μπορεί να πωλείται από τον δικαιούχο για να συντηρεί το ακίνητο. Ομως, για να συμβεί αυτό, βέβαια, θα πρέπει να χωροθετηθούν Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή. Το υπουργείο λέει ότι οι ΖΥΣ θα προχωρήσουν όπως και η Ψηφιακή Τράπεζα Γης ,αλλά αυτό μένει να φανεί στην πράξη. Δεν θεωρούνται ωφελούμενοι οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί.

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: Παράλληλα με την υπόσχεση για επιτάχυνση των αδειών δόμησης κατηγορίας 1 και 2 και την έκδοση με ευθύνη του μηχανικού, ενεργοποιείται από την αρχή του 2021, η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου που θα έχει όλα τα στοιχεία σχετικά με αυτό και θα αποτελεί προϋπόθεση για κάθε πώληση ή μίσθωση. Μάλιστα στις πολυκατοικίες θα εκδίδεται και Η.Τ. για μεμονωμένα διαμερίσματα εφόσον υπάρχει δυσκολία συνεννόησης του συνόλου των ιδιοκτητών.