Η ακίνητη ιδιοκτησία πλήττεται περισσότερο από την οικονομική κρίση. Τα τελευταία στοιχεία που συγκέντρωσε το δίκτυο Global Property Guide, δείχνουν ότι η Ελλάδα, καταγράφει την τρίτη μεγαλύτερη υποχώρηση των τιμών το β' τρίμηνο 2012 σε ετήσια βάση. Σύμφωνα με την έρευνα του Global Property Guide, οι τιμές των διαμερισμάτων στην Ελλάδα υποχωρούν κατά 11,92% το β' τρίμηνο 2012 σε ετήσια βάση. Η μεγαλύτερη βουτιά των τιμών καταγράφεται στην Ιρλανδία με 16,85% και η δεύτερη στην Ισπανία με 13,18%. Την ελληνική αγορά ακολουθούν η Πορτογαλία με 10,95%, η Ολλανδία με 10,12% και η Πολωνία με 8,19%. Αξιοσημείωτη πτώση και για την Κύπρο με 7,68%, τη Σλοβακία με 6,61% και τη Σουηδία με 4,18%. Είναι φανερό ότι η κρίση χρέους, ειδικά στις χώρες με τα περισσότερα δημοσιονομικά προβλήματα, όπως Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία, σημαδεύει περισσότερο τα ακίνητα τα οποία διορθώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς. Οι ευρωπαϊκές χώρες που καταγράφουν άνοδο των τιμών είναι η Νορβηγία με αύξηση 6,26% σε ετήσια βάση, η Γερμανία με 5,24% με σημαντική βελτίωση από την πτώση 0,65% την ίδια περίοδο πέρυσι, η Ελβετία με 4,86%, η Εσθονία με 2,83%, η Τουρκία με 2,57%, η Ρίγα στη Λετονία με 2,5% και η Ισλανδία με 1,72%. Σε παγκόσμιο επίπεδο, πάντως, η μεγαλύτερη αύξηση στις τιμές καταγράφεται στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας με αύξηση 15,56%, και ακολουθούν :Νορβηγία με 6,26% και Ινδία με 6,23% . Σε 15 από 22 ευρωπαϊκές χώρες η τάση είναι έντονα πτωτική, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο από τις 39 χώρες οι τιμές μειώθηκαν σε 25.

Η και κατά περίπτωση χωροθέτηση και πολεοδόμηση προς χάριν των μεγάλων και μεσαίων επενδυτικών σχεδίων, αγνώστου ταυτότητας και περιεχομένου, εισάγει ως κανόνα η σχεδιαζόμενη "μεταρρύθμιση του συστήματος χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού" του ΥΠΕΚΑ, σε εναρμόνιση με τη νομοθεσία των fast track επενδύσεων και των παρεκκλίσεων του εφαρμοστικού νόμου του Μεσοπρόθεσμου.

Καταργούνται τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, τα Ρυθμιστικά των μεσαίων πόλεων και το Εθνικό Χωροταξικό Ουσιαστικά διαλύουν τον χωρικά ολοκληρωμένο σχεδιασμό, είτε σε εθνικό είτε σε τοπικό επίπεδο, αντί της ενίσχυσης και ολοκλήρωσής του. Έτσι κατεδαφίζεται όλο το θεσμικό πλαίσιο από το 1923 και μετά καθώς καταργούνται τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και τα ΣΧΟΟΑΠ, τα οποία θέτουν δεσμευτικούς κανόνες για την οργάνωση και λειτουργία των πόλεων, καθορίζουν χρήσεις γης, όρους και περιορισμούς δόμησης, οριοθετούν τις περιοχές προστασίας και τις ζώνες παραγωγικών δραστηριοτήτων στο εξωαστικό χώρο. Επίσης καταργείται το Εθνικό Χωροταξικό και τα υπό θεσμοθέτηση Ρυθμιστικά σχέδια Βόλου, Λάρισας, Ιωαννίνων, Πάτρας και Ηρακλείου. Στο προτεινόμενο νέο σύστημα κυριαρχούν τα τομεακά ειδικά χωροταξικά σχέδια, π.χ. τουρισμού, ιχθυοκαλλιεργειών, τα οποία εκφράζουν συγκεκριμένες ομάδες συμφερόντων. Το Χωροταξικό Σουφλιά για τον τουρισμό, το οποίο τροποποιήθηκε προς το χειρότερο με νόμο του υπουργείου Τουρισμού και εξαγγέλλεται η αναθεώρησή του, ενισχύει το real estate μέσω των τουριστικών κατοικιών. Το Χωροταξικό για τις ιχθυοκαλλιέργειες υπηρετεί τις επιχειρήσεις του κλάδου. Καθ' ομολογία τού τότε αναπληρωτή ΥΠΕΚΑ Ν. Σηφουνάκη θεσμοθετήθηκε για να μη χάσουν οι επιχειρήσεις κοινοτικά κονδύλια και να μην πέφτουν οι χωροθετήσεις στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Σύμφωνα με την πρόταση της ομάδας εργασίας, η οποία συγκροτήθηκε με την υπ' αριθμ. 233/31.08.2012 απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Σ. Καλαφάτη, η δομή του νέου, “ξεδοντιασμένου” χωροταξικού και πολεοδομικού συστήματος, η οποία θα αποτυπωθεί στη συνέχεια σε Σχέδιο Νόμου, περιγράφεται ως εξής:

* Το εθνικό χωροταξικό το οποίο θεσμοθετήθηκε και εγκρίθηκε από τη Βουλή το 2008 και περιέχει βασικές προτεραιότητες και στρατηγικές κατευθύνσεις (π.χ. περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης, προστασία της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας) "για την ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου) καταργείται. Αντικαθίσταται από ένα "κείμενο αρχών πολιτικής χωρικής οργάνωσης, ενδεικτικού χαρακτήρα, το οποίο θα αποτελεί κείμενο πολιτικών προτεραιοτήτων και βασικών επιλογών της κυβερνητικής πολιτικής εκτός του κυρίως συστήματος χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων". Το ήδη εγκεκριμένο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού δεν θα καταργηθεί άμεσα, αλλά θα εξακολουθήσει να ισχύει όσο απαιτείται (π.χ. μέχρι να υπάρξει ειδικό πλαίσιο ΧΣΑΑ για τομείς ή κατηγορίες χώρου που σήμερα ρυθμίζονται μόνο από το Γενικό Πλαίσιο, όπως οι μεταφορές) αναφέρεται στην πρόταση της ομάδας εργασίας. Θα αποτελεί δήλωση - ανακοίνωση "που εκφράζει την κυβερνητική πολιτική". Δηλαδή ένα κείμενο αρχών τόσο δεσμευτικό που θα εγκρίνεται... με μια απλή ανακοίνωση.

* Τα ειδικά χωροταξικά μετονομάζονται σε Ειδικό Πλαίσιο Χωρικής Οργάνωσης, το οποία θα περιέχει κατευθύνσεις για τομείς ή κατηγορίες χώρου και θα είναι δεσμευτικό για το υποκείμενο περιφερειακό και τοπικό πλαίσιο, την κρατική διοίκηση (κεντρική και αποκεντρωμένη) και τους ΟΤΑ (Περιφέρειες - Δήμοι) κατά την άσκηση της κανονιστικής τους εξουσίας ή την έκδοση ατομικών διοικητικών πράξεων που αφορούν τα ρυθμιζόμενα από το ειδικό πλαίσιο πεδία και αντικείμενα χωρικής ανάπτυξης. Προτείνεται δε η "άμεση και αποκλειστική εφαρμογή τους για τις χωροθετήσεις έργων και δραστηριοτήτων γενικού ενδιαφέροντος και στρατηγικής σημασίας". Καταρτίζονται από το ΥΠΕΚΑ σε συνεργασία με τα κατά περίπτωση υπουργεία και εγκρίνονται με ΚΥΑ, όπως και σήμερα.

* Τα περιφερειακά χωροταξικά περιέχουν κατευθύνσεις "για τομείς ή κατηγορίες χώρου, δεσμευτικά για τον δημόσιο τομέα και τα υποκείμενο πλαίσιο, άμεσα εφαρμόσιμα για έργα και δράσεις περιφερειακής εμβέλειας", ενώ περιλαμβάνουν και ειδικές κατευθύνσεις για τα μεγάλα αστικά κέντρα της Περιφέρειας. "Θα εκπονούνται από την αποκεντρωμένη διοίκηση και όχι από το ΥΠΕΚΑ, ενώ δεν έχει αποσαφηνιστεί αν θα εγκρίνονται με απόφαση υπουργού ή απόφαση γενικού γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

* Το μητροπολιτικό πλαίσιο χωρικής οργάνωσης Αθήνας - Αττικής αντί του Ρυθμιστικού. Το περιεχόμενό του θα είναι αντίστοιχο με αυτό των 11 περιφερειακών "σε συνδυασμό με πρόσθετα στοιχεία που απαιτούνται για την οργάνωση του χώρου σε μια μητροπολιτική ευρέως αστικοποιημένη περιοχή", το οποίο θα εγκρίνεται με ΚΥΑ και όχι με νόμο, όπως το ισχύον του 1985. Οι προηγούμενοι σχεδιασμοί, οι οποίοι έχουν παγώσει, για την επικαιροποίηση του Ρυθμιστικού προέβλεπαν την κύρωση με νόμο.

*Για το Ρυθμιστικό σχέδιο του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, διατυπώνονται δύο σενάρια. Να διατηρηθεί ώς έχει μέχρι σήμερα ή να ενσωματωθεί στο Περιφερειακό Κεντρικής Μακεδονίας. Τοπικό επίπεδο: Καλλικράτειος δήμος και κάτω

* Τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια/ΣΧΟΟΑΠ μετατρέπονται πλέον σε τοπικό ή δημοτικό πλαίσιο χωρικής οργάνωσης, χάνοντας τον κανονιστικό και άρα δεσμευτικό χαρακτήρα τους. Θα περιέχουν "κατευθύνσεις για την οργάνωση του χώρου σε επίπεδο Καλλικράτειου δήμου (μεγαλύτερη έκταση έναντι των Καποδιστριακών). Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να είναι διαδημοτικά (π.χ. πολεοδομικά συγκροτήματα που τυχόν συμπεριλαμβάνουν περισσότερους του ενός Καλλικράτειους δήμους ή υποδημοτικό (π.χ. σε Καλλικράτειο δήμο, ο οποίος περιλαμβάνει και άλλα νησιά θα μπορεί να εκπονείται χωριστό πλαίσιο για κάθε νησί)". Θα εκπονούνται ανά δήμο ή ομάδα δήμων και θα εγκρίνονται με απόφαση γ.γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ή περιφερειάρχη.

* Η πολεοδομική μελέτη, το μοναδικό εργαλείο πλέον κανονιστικού χαρακτήρα μετονομάζεται σε σχέδιο χρήσεων γης ή σχέδιο τοπικών ρυθμίσεων. Θα υπάρχουν, κατά την πρόταση, διάφορες κατηγορίες τέτοιων σχεδίων, ανάλογα με την περιοχή εφαρμογής: Όπως περιοχή εκτός σχεδίου, επέκταση σχεδίου πόλης, πολεοδόμηση οικισμού, αναθεώρηση Σχεδίου Πόλης, οργανωμένος υποδοχέας. "Σε κάθε περίπτωση θα περιλαμβάνουν σχέδιο χρήσεων γης και όρους και περιορισμούς δόμησης, μαζί με άλλα στοιχεία που θα απορρέουν από τις ειδικότερες ανάγκες της περιοχής εφαρμογής" αναφέρεται στην πρόταση. Φορέας κατάρτισης θα είναι ο δήμος και η μελέτη θα εγκρίνεται Π.Δ.

* Το ρυμοτομικό σχέδιο εκπονείται σε επόμενο στάδιο ως αυτοτελής πράξη και συγχωνεύεται με την πράξη εφαρμογής από τον δήμο με απόφαση περιφερειάρχη ή δημάρχου. Επιστημονικό μανδύα στην κατεδάφιση του χωροταξικού και θεσμικού πλαισίου προσφέρουν δωρεάν δύο πανεπιστημιακοί οι οποίοι στο παρελθόν επ' αμοιβή έχουν αναλάβει σειρά μελετών με εργοδότη το ΥΠΕΧΩΔΕ (Οργανισμό Αθήνας και Διεύθυνση Χωροταξίας). Τι ισχύει σήμερα Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο ιεραρχικά, ανά επίπεδο, περιλαμβάνει το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΦΕΚ 128 Α/03.07.2008), τα Ειδικά Χωροταξικά (Υδατοκαλλιέργειες 4.11.2011, Τουρισμού 11.6.2009, Βιομηχανίας 13.4.2009, Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας 3.12.2008 και Καταστημάτων Κράτησης 28.11.2001), περιφερειακά χωροταξικά (εγκρίθηκαν το 2003 και τώρα αναθεωρούνται), Ρυθμιστικά, Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, Πολεοδομικές Μελέτες, πράξεις εφαρμογής.