Ζωηρό ενδιαφέρον φαίνεται να υπάρχει αυτή τη στιγμή μόνο από αυτούς που αναζητούν τα λεγόμενα «ακίνητα ευκαιρίας», δηλαδή τα σπίτια και τα διαμερίσματα που αναγκάζονται να πωλήσουν οι ιδιοκτήτες τους σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές προκειμένου να ανταποκριθούν σε άμεσες οικονομικές υποχρεώσεις. Η σημερινή κατάσταση στην αγορά κατοικίας διαμορφώνεται ως εξής:

* Η κατάσταση με τη χορήγηση στεγαστικών δανείων από την πλευρά των τραπεζών, αντί να βελτιώνεται, χειροτερεύει. Τα τελευταία στοιχεία της Τ.τ.Ε. αποτυπώνουν υποχώρηση 2,1% στον ρυθμό χορήγησης νέων δανείων, κάτι που σημαίνει ότι τα ποσά που αποπληρώνονται μέσω των δόσεων είναι περισσότερα από τα νέα δάνεια που χορηγούνται (σ.σ.: το υπόλοιπο έχει διαμορφωθεί πλέον στα 79,17 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο από 80,5 δισ. ευρώ τον περασμένο Δεκέμβριο). Το αποτέλεσμα προφανές: οι συναλλαγές υποχωρούν φέτος σε ποσοστό άνω του 40% σε σχέση με πέρυσι.

* Η προσφορά ακινήτων για πώληση αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, ενώ η τάση αναμένεται να συνεχιστεί. Προς πώληση βγαίνουν προς το παρόν δευτερεύουσες κατοικίες ιδιοκτητών οι οποίοι προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να καλύψουν άλλες υποχρεώσεις. Στα μεγάλα μεσιτικά γραφεία συσσωρεύονται εντολές πώλησης από επιχειρηματίες που προσπαθούν να διασώσουν τις επιχειρήσεις τους αλλά και από ιδιώτες οι οποίοι «λυγίζουν» υπό το βάρος των φόρων και της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος. Η προσφορά θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη αν δεν τη συγκρατούσε το Δημόσιο με τεχνητό τρόπο. Η απαγόρευση της διενέργειας πλειστηριασμών (λήγει στο τέλος του έτους) προστατεύει αυτή τη στιγμή αρκετές χιλιάδες ιδιοκτήτες. Εκτός απροόπτου, τον Δεκέμβριο θα ανακοινωθεί μία ακόμη παράταση στο μέτρο που προστατεύει τα ακίνητα για οφειλές έως και 200.000 ευρώ. Βέβαια, και σε αυτό το μέτωπο, ο προβληματισμός είναι έντονος, καθώς έχουν συμπληρωθεί δύο χρόνια από την πρώτη απαγόρευση. Διατυπώνονται φόβοι ότι, με το που θα λήξει η προστασία, θα προκληθεί έκρηξη στην αγορά. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται και σκέψεις για σταδιακή απελευθέρωση των πλειστηριασμών έτσι ώστε να αποφευχθεί το «σοκ».

* Με την ακολουθούμενη φορολογική πολιτική, η κυβέρνηση έχει εκμηδενίσει τις ελπίδες για ανάκαμψη. Τρία μέτρα που ενεργοποιήθηκαν, το ένα μετά το άλλο, ουσιαστικά εκμηδένισαν τις αποδόσεις των ακινήτων. Η μείωση του αφορολόγητου ορίου της κλίμακας και η επιβολή της εισφοράς αλληλεγγύης διόγκωσαν τον φόρο εισοδήματος. Στη συνέχεια προστέθηκε και το χαράτσι της ΔΕΗ. Ετσι, η πραγματική απόδοση ενός ακινήτου έχει υποχωρήσει σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και κάτω από το 1,5%. Το ακόλουθο παράδειγμα είναι ενδεικτικό: Διαμέρισμα 110 τετραγωνικών στη Βάρη νοικιάστηκε πρόσφατα προς 800 ευρώ τον μήνα. Η εμπορική του τιμή διαμορφώνεται περίπου στις 330.000 ευρώ αυτή τη στιγμή, κάτι που σημαίνει ότι η μεικτή απόδοση του ακινήτου δεν ξεπερνάει το 3%. Ο φόρος εισοδήματος μπορεί να φτάνει στο 32%-42% επί του ετήσιου ενοικίου (ανάλογα με το συνολικό ύψος των εισοδημάτων του ιδιοκτήτη). Δηλαδή, από τα 9.600 ευρώ, που είναι η ετήσια απόδοση, αυτομάτως πέφτουμε στα 6.600 ευρώ. Από αυτό το ποσό πρέπει να αφαιρεθεί και το χαράτσι της ΔΕΗ που για το συγκεκριμένο διαμέρισμα ανέρχεται στα 1.400 ευρώ. Αρα το καθαρό εισόδημα που απομένει (χωρίς να λαμβάνονται υπόψη φθορές και ανείσπρακτα ενοίκια) μειώνεται στα 5.200 ευρώ. Η καθαρή απόδοση του ενοικίου διαμορφώνεται στο 1,6%. Οι υποψήφιοι αγοραστές γνωρίζουν για την καθίζηση των αποδόσεων και πιέζουν για ολοένα και χαμηλότερο τίμημα.

Με τεράστιου ύψους "ευρωκαμπάνα" απειλείται το ελληνικό Δημόσιο για την παράνομη στέρηση της ακίνητης περιουσίας οικοδομικού συνεταιρισμού, με διαρκείς περιορισμούς που έχουν επιβληθεί για μεγάλο διάστημα, εμποδίζοντας την αξιοποίησή της πάνω από μισό αιώνα! Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα, διαπιστώνοντας ότι παραβιάστηκε το 1ο πρόσθετο πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), που προστατεύει τα περιουσιακά δικαιώματα, σε βάρος του συνεταιρισμού λόγω της μακρόχρονης στέρησης της περιουσίας του. Η αποζημίωση Επιφυλάχθηκε, δε, να καθορίσει το ύψος της αποζημίωσης που πρέπει να καταβληθεί στον οικοδομικό συνεταιρισμό που ζητεί 2,2 δισ. ευρώ για την υλική ζημιά και 100.000 ευρώ για ηθική βλάβη. Η ευρωκαταδίκη αναμένεται να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου για την καταβολή από το Δημόσιο και άλλων αποζημιώσεων σε συνεταιρισμούς -και όχι μόνο- με αδρανοποιημένη για μεγάλο διάστημα ακίνητη περιουσία.

Το ευρωδικαστήριο δέχθηκε ότι ο νόμιμος σκοπός της προστασίας της φυσικής - πολιτιστικής κληρονομιάς, όσο σημαντική και αν είναι, δεν απαλλάσσει το κράτος από την υποχρέωσή του να αποζημιώνει τους ενδιαφερόμενους, όταν είναι υπερβολική η προσβολή του δικαιώματος ιδιοκτησίας τους. Αποκρούοντας ουσιαστικά την ιδιαίτερα προστατευτική νομολογία του ΣτΕ (που στηρίζεται, πάντως, στο άρθρο 24 του Συντάγματος), το Ευρωδικαστήριο του Στρασβούργου έκρινε ότι η ελληνική Δικαιοσύνη, απορρίπτοντας προσφυγή του συνεταιρισμού, χρησιμοποίησε ιδιαίτερα αυστηρά κριτήρια, καθώς εξομοίωσε κάθε οικόπεδο που βρίσκεται εκτός αστικής ζώνης με οικόπεδο που προορίζεται για γεωργική, πτηνοτροφική, δασοπονική εκμετάλλευση ή για αναψυχή του κοινού. Το κομβικό αυτό σημείο της "ευρωκαταδίκης" αφήνει ανοικτή τη δυνατότητα διεκδίκησης αποζημίωσης των ιδιοκτητών που υφίστανται πολύ σοβαρούς περιορισμούς και σε περιοχές εκτός σχεδίου, ιδίως όταν το ίδιο το κράτος έχει επιδείξει κατά καιρούς αντιφατική συμπεριφορά, επιτρέποντας την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας.