Ο «νόμος Κατσέλη», υποτίθεται ότι ψηφίστηκε για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των υπερχρεωμένων και  αφορά ρύθμιση οφειλών μόνο υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων σε τρεις φάσεις. Επιδίωξη εξωδικαστικού συμβιβασμού, στη συνέχεια δικαστικού στα ειρηνοδικεία και, τέλος, δικαστική ρύθμιση με αποφάσεις δικαστηρίων.

Για την αποτυχία του νόμου τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με τη Γ.Γ. Καταναλωτή, γύρω στα 40.000 νοικοκυριά είχαν καταθέσει ώς το 2012 αίτηση «εξωδικαστικού συμβιβασμού», αλλά πολύ λίγες είχαν θετικό αποτέλεσμα. Στο διάστημα Σεπτέμβριο '10 - Σεπτέμβριο '12, υποβλήθηκαν από τον «Συνήγορο του Καταναλωτή» 22.200 αιτήσεις, ενώ θετική έκβαση είχαν μόλις... 5! Επίσης από τις 25-27.000 αιτήσεις «δικαστικού συμβιβασμού» έχουν συζητηθεί έως τώρα μόνο 5.000 (ο χρόνος αναμονής στα Ειρηνοδικεία Αττικής φθάνει τα 4-5 χρόνια!) και από αυτές έχουν δημοσιευτεί 3.000, από τις οποίες 50% έχουν απορριφθεί και μόνο 1.500 περιέχουν θετικές ρυθμίσεις (διαγραφή χρέους κ.ά.).

Να σημειωθεί ότι το σύνολο των «επισφαλών απαιτήσεων» που διέγραψαν από το 2009 οι τράπεζες ήταν 4 δισ. και ο κύριος όγκος αφορούσε «καταναλωτικά» και «επιχειρηματικά» και πολύ λίγα «στεγαστικά». Προφανώς η ύπαρξη υποθηκών δίνει βάσιμες ελπίδες στις τράπεζες για... κατάσχεση ακινήτων!

Η διόγκωση των ληξιπρόθεσμων χρεών και οι ανεπάρκειες του «νόμου Κατσέλη» ανάγκασαν την κυβέρνηση να προβεί (τέλος Νοεμβρίου '12) σε νέες ρυθμίσεις, οι οποίες δικαίως χαρακτηρίστηκαν... ασπιρίνες»! Κατ’ αρχήν οι ρυθμίσεις αναφέρονται μόνο σε μισθωτούς (σχέση εξαρτημένης εργασίας), ενώ αποκλείονται μικροεπιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες κ.ά. Επίσης δεν εντάσσονται οι οικογένειες που έχουν εισόδημα πάνω από 25.000 τον χρόνο (!), καθώς και οικογένειες με μείωση εισοδήματος λιγότερο από 35%. Επίσης οι ρυθμίσεις αφορούν αποκλειστικά δάνεια πρώτης κατοικίας ώς 180.000 ευρώ, ενώ εξαιρούνται τα καταναλωτικά και πιστωτικές κάρτες που δεν έχουν υποθήκες. Όσοι τελικά πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, μπορούν να λάβουν περίοδο χάριτος 4 χρόνια (σταμάτημα καταβολής δόσεων) και καταβολή επιτοκίου 1,5%, το οποίο σε μηνιαία βάση δεν μπορεί να ξεπερνάει το 30% του εισοδήματος. Για όσους δεν έχουν καθόλου εισοδήματα δεν προβλέπονται καταβολές δόσεων (προσωρινό πάγωμα). Μετά τα 4 χρόνια, η εξόφληση του δανείου επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση, αφού στο μεταξύ θα έχουν πληρωθεί επί πλέον τόκοι! Τέλος, προβλέπεται αναστολή πλειστηριασμών ώς το τέλος του 2013, ενώ η έκπληξη κρύβεται στο τελευταίο. Για να αποθαρρυνθούν οι προσφυγές στα δικαστήρια (έχουν εκδοθεί αρκετές θετικές αποφάσεις), προβλέπεται διαμεσολάβηση δικηγορικών γραφείων (με ανάλογο κόστος) προκειμένου να αποδείξουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην εξόφληση των δανείων.

Προφανώς το νέο θεσμικό πλαίσιο δεν απαντά στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν χιλιάδες εργαζόμενοι του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Με την κατάργηση, πριν ένα χρόνο , του «Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας» (ΟΕΚ) και το πάγωμα της χορήγησης στεγαστικών δανείων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων , παύουν να λειτουργούν δύο δημόσιοι φορείς με σημαντικό ρόλο στη χρηματοδότηση της «λαϊκής στέγης». Ειδικότερα, μέρος των στεγαστικών του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που έχουν «τιτλοποιηθεί» (εν αγνοία των δανειοληπτών) αποκλείονται από τις νέες ρυθμίσεις, ενώ δεν υπάρχει βούληση για την επαναγορά τους σε μειωμένες τιμές στη «δευτερογενή αγορά» και με το καθαρό όφελος (γύρω στα 350-400 εκατ.) να γίνει «κούρεμα» επιτοκίων, διαγραφή χρεών ειδικών περιπτώσεων δανειοληπτών και χορήγησης νέων δανείων!

Εναν 9μηνο «Γολγοθά» καλούνται να διαβούν οι φορολογούμενοι, με τα βάρη να ξεκινούν από τον Ιούνιο και να ολοκληρώνονται τον Φεβρουάριο του 2014. Η απόφαση του υπουργείου Οικονομικών να εντάξει στο πολυνομοσχέδιο διάταξη που προβλέπει την αποπληρωμή του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ) του 2011 και του 2012 σε επτά μηνιαίες δόσεις, έρχεται να προστεθεί στις ήδη πολλές φορολογικές υποχρεώσεις του έτους. Στο επίκεντρο βρίσκεται η φορολόγηση της περιουσίας, καθώς έχει αποδειχθεί ότι πρόκειται για την «ασφαλέστερη» μέθοδο συγκέντρωσης εσόδων.

Την ώρα που οι έμμεσοι φόροι υποχωρούν, λόγω της πτώσης της κατανάλωσης εξαιτίας της μεγάλης ύφεσης, τα στοιχεία του προϋπολογισμού δείχνουν σταθερά μία υπεραπόδοση των φόρων στην περιουσία. Στο πλαίσιο αυτό, η δημοσιονομική προσαρμογή στο σκέλος των εσόδων θα βασιστεί στη φορολόγηση των ακινήτων. Ομως, μέσα στους επόμενους εννέα μήνες, η πλειοψηφία των φορολογουμένων θα πρέπει να ανταποκριθεί και σε άλλες υποχρεώσεις. Από τον Ιούνιο, το υπουργείο Οικονομικών θα ξεκινήσει να αποστέλλει τα σημειώματα για την καταβολή του ΦΑΠ του 2011, ενώ μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2014 θα πληρώνεται το Εκτακτο Ειδικό Τέλος Ακινήτων (ΕΕΤΑ). Ειδικότερα:

1. ΕΕΤΑ. Πρόκειται για το μεταβατικό στάδιο μεταξύ του γνωστού ΕΕΤΗΔΕ και του νέου Ενιαίου Φόρου Ακινήτων (ΕΦΑ) που θα εφαρμοστεί το 2014. Για το 2013 το ΕΕΤΑ θα υπολογιστεί όπως ακριβώς το ΕΕΤΗΔΕ και θα καταβληθεί μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ σε 5 διμηνιαίες δόσεις, με τελευταία τον Φεβρουάριο του 2014. Η διαφορά, βέβαια, με το ΕΕΤΗΔΕ είναι ότι το ΕΕΤΑ θα είναι μειωμένο κατά 15%. Ωστόσο, περίπου 5 εκατομμύρια νοικοκυριά θα κληθούν από τον Ιούλιο μέχρι τον Φεβρουάριο του 2014 να καταβάλλουν συνολικά 1,9 δισ. ευρώ.

2. ΦΑΠ του 2011 και του 2012. Αφορά περισσότερους από 500.000 φορολογούμενους και η αποστολή των σημειωμάτων θα ξεκινήσει από Ιούνιο και Ιούλιο. Ο ΦΑΠ επιβάλλεται σε όσους έχουν κτίσματα και οικόπεδα εντός σχεδίων πόλεων συνολικής αντικειμενικής αξίας άνω των 200.000 ευρώ. Η πληρωμή των ΦΑΠ 2011 και 2012 θα γίνει σε 7 μηνιαίες δόσεις και ο συντελεστής φορολόγησης είναι κλιμακωτός (από 0,2% έως και 2% επί της συνολικής αντικειμενικής αξίας των ακινήτων κάθε υπόχρεου). Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τις διατάξεις του πολυνομοσχεδίου η ελάχιστη δυνατή δόση είναι 50 ευρώ.

3. ΦΑΠ του 2013. Ο συγκεκριμένος φόρος θα καταβληθεί σε 4 μηνιαίες δόσεις και το υπουργείο Οικονομικών θα ξεκινήσει την αποστολή των σχετικών σημειωμάτων από το φθινόπωρο (πιθανότατα Σεπτέμβριο). 4. Φόρος εισοδήματος. Μετά την ολοκλήρωση της υποβολής των φορολογικών δηλώσεων θα ξεκινήσει η αποστολή των εκκαθαριστικών σημειωμάτων που για τους περισσότερους θα προβλέπουν την καταβολή φόρων. Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, το ποσό θα μπορεί να αποπληρωθεί σε τρεις διμηνιαίες δόσεις και τα πρώτα εκκαθαριστικά θα σταλούν τον Ιούλιο. 5. Τέλη κυκλοφορίας. Στο τελευταίο δίμηνο του 2013 οι κάτοχοι αυτοκινήτων θα κληθούν να πληρώσουν και τα τέλη κυκλοφορίας.

6. Ληξιπρόθεσμες οφειλές. Η νέα ρύθμιση προβλέπει 48 ή και απεριόριστες μηνιαίες δόσεις για όσους ενταχθούν και αποδεικνύουν ότι έχουν πραγματική αδυναμία. Η ρύθμιση αποτελεί μεν θέλγητρο για όσους έχουν οφειλές, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι από τη στιγμή που θα υπαχθούν θα έχουν να πληρώνουν κάθε μήνα το ποσό που θα συμφωνηθεί.