«Φρένο» στις τεράστιες διεκδικήσεις και αξιοποιήσεις ακινήτων από ιδιώτες σε περιοχές-φιλέτα κυρίως στα νησιά του Αιγαίου (αλλά και στην ενδοχώρα) προσπαθεί να βάλει η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, υπερασπιζόμενη ιδιοκτησιακά δικαιώματα του Δημοσίου. Στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου εκδικάστηκε μία από τις κρισιμότερες υποθέσεις των τελευταίων δεκαετιών, καθώς η αναμενόμενη (σε 2-3 μήνες) απόφαση θα οδηγήσει ουσιαστικά στην επαναχάραξη του ιδιοκτησιακού χάρτη στη νησιωτική Ελλάδα -και όχι μόνο- αλλά και στην επανασυγγραφή, πιθανότατα, ενός τμήματος της Ιστορίας. Κι αυτό γιατί τέθηκαν ζητήματα ερμηνείας όλων των Συνθηκών και Πρωτοκόλλων (Κωνσταντινούπολης, Λονδίνου), που υπεγράφησαν μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους από τους Τούρκους, σε συνδυασμό με το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τη νομοθεσία για τα δημόσια κτήματα, που θεσπίστηκε το 1837! Η συγκεκριμένη υπόθεση θα λειτουργήσει ως πιλότος για σειρά δικών που εκκρεμούν ανάμεσα στο Δημόσιο και σε χιλιάδες ιδιώτες που διεκδικούν τεράστιες εκτάσεις δασικές, αγροτικές, σε βουνά, γκρεμνά, ακόμα και αιγιαλούς, κυρίως στο Αιγαίο και στις Κυκλάδες, με επιχείρημα ότι εκεί δεν υπήρξε ποτέ κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου. Αντίθετα, προς εκκρεμή αρεοπαγιτική εισήγηση, ο αντεισαγγελέας ΑΠ Αν. Κανελλόπουλος υποστήριξε ότι οι ιδιώτες μπορούν να προβάλουν αξιώσεις μόνο για εκτάσεις που πράγματι αποδεικνύεται ότι είναι «γαίες καθαράς ιδιοκτησίας». Στην υπόθεση-πιλότο το Δημόσιο υπέβαλε προ 10ετίας αγωγή σε βάρος νομικών και φυσικών προσώπων που εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες 91,5 στρεμμάτων στην Καλντέρα της Σαντορίνης, μόλις εντόπισε σε παράλιο τμήμα την ανέγερση οικοδομών και τοιχίων. Το Πρωτοδικείο απέρριψε την αγωγή του Δημοσίου, αλλά το Εφετείο Αιγαίου την έκανε εν μέρει δεκτή και η Ολομέλεια ΑΠ καλείται να κρίνει το ιδιοκτησιακό καθεστώς, με βάση Πρωτόκολλα, Συνθήκες και νομοθετήματα αμέσως μετά την απελευθέρωση, καθορίζοντας την τύχη τεράστιων εκτάσεων.

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης για τις ρυθμίσεις των στεγαστικών και άλλων κατατίθεται στη Βουλή μέσα στην εβδομάδα και αναμένεται να ψηφιστεί μέχρι τις 20 Ιουνίου και προβλέπει 48μηνη περίοδο με μηνιαία δόση μέχρι το 30% του εισοδήματος. Υπάγονται άνεργοι, φυσικά πρόσωπα (μισθωτοί στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και συνταξιούχοι) με καθαρό ατομικό εισόδημα τις 15.000 ευρώ, οικογενειακό τις 25.000 ευρώ και τις 30.000 ευρώ για νοικοκυριά με τρία παιδιά και πάνω, καθώς και με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω. Με τα 20 άρθρα του νομοσχεδίου «πρόγραμμα διευκόλυνσης για ενήμερους δανειολήπτες και τροποποιήσεις στον Ν. 3869/2010», ρυθμίζονται συμβάσεις ενυπόθηκων δανείων που συνήφθησαν μεταξύ φυσικών προσώπων και τραπεζών μέχρι και τις 30 Ιουνίου του 2010, «έστω και αν υφίστανται μεταγενέστερες τροποποιήσεις, ανανεώσεις ή ρυθμίσεις των αρχικών συμβάσεων και αφορά σε μη ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις οφειλετών», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο άρθρο 1.

Με απλά λόγια, μπορούν να υπαχθούν στις ρυθμίσεις και δάνεια τα οποία ήδη βρίσκονται σε διακανονισμό. Επίσης δυνατότητα να πάρουν οικονομική ανάσα έχουν και οι δανειολήπτες, για τους οποίους η τράπεζα δεν έχει καταγγείλει τη σύμβαση δηλαδή ακόμη κι εκείνοι που καθυστερούν μέχρι δύο μήνες τις μηνιαίες δόσεις. Οι διατάξεις εφαρμόζονται υποχρεωτικά από τις τράπεζες, ορίζονται συγκεκριμένες προϋποθέσεις υπαγωγής στο πρόγραμμα διευκόλυνσης και οι δικαιούχοι μπορούν να υποβάλουν αιτήσεις στις τράπεζες σε διάστημα έξι μηνών μετά την ψήφιση του νόμου. Ο χρόνος αυτός είναι δυνατόν να παραταθεί.

Πιο συγκεκριμένα οι προϋποθέσεις για την υπαγωγή στο πρόγραμμα διευκόλυνσης είναι:

Η εμπράγματη εξασφάλιση της τράπεζας να είναι επί της κύριας κατοικίας.

Η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας, η οποία είναι υποθηκευμένη, να μην ξεπερνά τις 180.000 ευρώ και για τις τρίτεκνες και άνω οικογένειες να μην είναι πάνω από τις 200.000 ευρώ.

Η αντικειμενική αξία της συνολικής ακίνητης περιουσίας να μην είναι πάνω από τις 250.000 ευρώ και 300.000 ευρώ, αντίστοιχα.

Το σύνολο των καταθέσεων και κινητών αξιών του οφειλέτη να μην υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ και τις 15.000 ευρώ για τρίτεκνες και άνω οικογένειες.

Το συνολικό ανεξόφλητο υπόλοιπο κεφαλαίου που έχει λάβει ο οφειλέτης να μην υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ.

Το εισόδημα κατά την υποβολή αίτησης να είναι μειωμένο τουλάχιστον κατά 20% σε σχέση με το 2009.  Το εισόδημα δεν είναι μεικτό, είναι καθαρό, δηλαδή αφαιρουμένων των κρατήσεων υπέρ των ασφαλιστικών ταμείων, του παρακρατούμενου φόρου εισοδήματος και της εισφοράς αλληλεγγύης. Τα ανώτατα όρια καθορίζονται κλιμακωτά.

Η τράπεζα, εφόσον ο δανειολήπτης πληροί τους όρους και τις προϋποθέσεις, θα πρέπει σε διάστημα το αργότερο 55 ημερών να τον καλέσει για να υπογράψουν νέα σύμβαση που θα περιλαμβάνει την καταβολή χαμηλών δόσεων για την περίοδο των 48 μηνών. Τα άρθρα 3 και 4 του νομοσχεδίου περιγράφουν τη διαδικασία υποβολής και το περιεχόμενο της αίτησης των δικαιούχων για την υπαγωγή στο πρόγραμμα διευκόλυνσης, καθώς και τις ενέργειες της τράπεζας προκειμένου να εγκρίνει ή να απορρίψει το αίτημα.

1 Ο οφειλέτης υποβάλλει αίτηση προς την τράπεζα. Το κείμενο πρέπει να περιέχει τα πλήρη στοιχεία του, σαφές αίτημα για τη χρονική διάρκεια της περιόδου χάριτος, καθώς και λεπτομερή και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας.

2 Μαζί με την αίτηση ο οφειλέτης υποβάλλει και πλήρη φάκελο με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά. Αυτά θα καθοριστούν με απόφαση του υπουργού Ανάπτυξης. Πάντως ο δανειολήπτης υποχρεούται να υποβάλλει υπεύθυνη δήλωση του N. 1599/86 με τα πλήρη περιουσιακά και εισοδηματικά του στοιχεία, καθώς και πλήρη περιγραφή των οφειλών του προς όλους τους δανειστές, με θεωρημένο το γνήσιο της υπογραφής του από αρμόδια αρχή.

3 Η τράπεζα επεξεργάζεται την αίτηση μέσα σε 25 εργάσιμες ημέρες από την υποβολή της αίτησής του. Μέσα στο ίδιο αίτημα αν πληρούνται οι προϋποθέσεις η τράπεζα καλεί με κάθε πρόσφορο μέσο τον οφειλέτη για να συνάψουν σύμβαση σε προθεσμία ενός μηνός από την ειδοποίηση.

4 Αν υπάρχουν τυπικές παραλείψεις η τράπεζα καλεί τον οφειλέτη να επανέλθει σε 10 εργάσιμες ημέρες με συμπληρωματική αίτηση διόρθωσης και προσκόμισης στοιχείων. Η τράπεζα υποχρεούται να απαντήσει επί της συμπληρωματικής αίτησης εντός 10 ημερών και ακολουθείται η προηγούμενη διαδικασία.

5 Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις υπαγωγής στο πρόγραμμα διευκόλυνσης, η τράπεζα απορρίπτει την αίτηση και ενημερώνει τον οφειλέτη εντός ενός μήνα από την ολοκλήρωση της επεξεργασίας της αίτησης. Στη διάρκεια του προγράμματος, αν μεταβληθεί η εισοδηματική κατάσταση του οφειλέτη, τότε αυτό επαναπροσδιορίζεται αναλόγως. Ο δανειολήπτης οφείλει να ενημερώσει την τράπεζα σχετικώς σε έναν μήνα από τη μεταβολή.

Δύο είναι οι κατηγορίες των εισοδηματικών κριτηρίων που διακρίνει το νομοσχέδιο και με βάση αυτά καθορίζεται το επιτόκιο το οποίο θα πληρώνουν στη διάρκεια της 48μηνης περιόδου, όπου το ύψος της μηνιαίας δόσης ανέρχεται στο 30% του μηνιαίου οικογενειακού καθαρού εισοδήματος. Σημειώνεται δε πως η διαφορά της νέας με την προ ρύθμισης δόση, κεφαλαιοποιείται και αποπληρώνεται μετά το τέλος του προγράμματος διευκόλυνσης.

Η πρώτη κατηγορία είναι μισθωτών και συνταξιούχων με 15.000 καθαρό ατομικό εισόδημα και 25.000 ευρώ οικογενειακό. Τα ποσά αυτά προσαυξάνονται κατά 5.000 ευρώ, εφόσον έχουν τρία και περισσότερα παιδιά και για όσους έχουν αναπηρία 67% και άνω. Γι' αυτούς τους δανειολήπτες στη 48μηνη περίοδο το επιτόκιο της μηνιαίας δόσης είναι αυτό που προβλέπει η σύμβαση.

Η δεύτερη κατηγορία είναι των ανέργων, μισθωτών και συνταξιούχων με ατομικό καθαρό εισόδημα κάτω των 9.000 ευρώ και οικογενειακό κάτω των 15.000 ευρώ. Επίσης είναι οι τρίτεκνοι και τα άτομα με αναπηρία 67% και άνω. Οι δανειολήπτες αυτοί πληρώνουν μηνιαία δόση στο 30% του εισοδήματος με επιτόκιο 1,25% (βασικό επιτόκιο ΕΚΤ συν 0,75%), εφόσον δεν ορίζεται χαμηλότερη στη σύμβαση.

Η υπερβάλλουσα διαφορά επιτοκίου, αν προκύπτει, μεταξύ του 1,25% και του επιτοκίου προ της ρύθμισης, δεν επιβαρύνει τον δανειολήπτη για το 48μηνο ούτε και μετά το τέλος της. Ωστόσο, η διαφορά της μηνιαίας δόσης κεφαλαιοποιείται και αποπληρώνεται μετά την περίοδο των 48 μηνών. Για τους ανέργους με μηδενικό εισόδημα ή με μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας δίνεται η δυνατότητα για έξι μήνες (συνεχόμενα ή τμηματικά) μέσα στο 48μηνο μηδενικών καταβολών με πλήρη απαλλαγή τόκων. Το ποσό του κεφαλαίου που δεν καταβάλλει για έξι μήνες κεφαλαιοποιείται και αποπληρώνεται μετά τους 48 μήνες. Για το διάστημα πέραν του εξαμήνου το επιτόκιο είναι στο 1,25%.