«Συνεχής και ανοδική ήταν η πορεία των τιμών των κατοικιών στην Κύπρο μέχρι και το 2008, με τη μέση ετήσια αύξηση στις τιμές των σπιτιών, μέχρι και την έναρξη της τελευταίας ύφεσης στην Ευρωζώνη να ήταν 14%», αναφέρει έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου, συμπληρώνοντας πως με την οικονομική κρίση η αγορά κατοικίας πλήγηκε σημαντικά με αποτέλεσμα «η μέση τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο το 2011 έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο από την τιμή που θα είχε το αντίστοιχο σπίτι το 2007». Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου που επισημαίνει ότι «η ανοδική πορεία των τιμών των κατοικιών διακόπηκε με την οικονομική κρίση και, το 2009 οι τιμές των ακινήτων υποχώρησαν κατά 1,6%, ενώ η αρνητική αυτή τάση συνεχίστηκε και στα επόμενα δύο χρόνια». Το ύψος των αναγραφόμενων αρχικών τιμών πώλησης των οικιστικών ακινήτων μειώθηκε κατά 11% το 2011 σε σύγκριση με αυτές του 2009, διαπιστώνουν οι επιστήμονες. Τρία χρόνια μετά την έναρξη της αρνητικής πορείας για την αγορά ακινήτων και την κατασκευαστική βιομηχανία, οι προοπτικές ανάκαμψης, τουλάχιστον για το 2012 δεν διαγράφονται ευοίωνες, ενώ οικονομικοί παράγοντες δηλώνουν πως είναι παρακινδυνευμένες οι όποιες προβλέψεις για το 2013.

Ενδιαφέροντα στοιχεία προκύπτουν από την έρευνα του Κέντρου Οικονομικών που αφορά στη δανειοληπτική συμπεριφορά των Κυπρίων. Οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν ορθολογική τη δανειοληπτική συμπεριφορά των νοικοκυριών, σημειώνοντας πως «όπως αναμενόταν, το ύψος των δανείων των νοικοκυριών καθορίζεται από το μακροπρόθεσμο, και όχι το τρέχον εισόδημά τους». Ωστόσο, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Κύπρου, σημειώνουν πως «τα αποτελέσματα χρειάζεται να επιβεβαιωθούν από περαιτέρω ανάλυση, έτσι ώστε να ληφθεί υπόψη η δυναμική συμπεριφορά του δανεισμού και της αποταμίευσης των νοικοκυριών».

Προθεσμία έως τα τέλη Νοεμβρίου έδωσε το υπουργείο Οικονομικών στους φορολογουμένους για να διορθώσουν τα λάθη που έχουν στις δηλώσεις για τα στοιχεία των ακινήτων τους (Ε9), καταβάλλοντας το μισό πρόστιμο απ’ ό,τι κανονικά ισχύει.

Το οικονομικό επιτελείο διαπίστωσε σωρεία λαθών, η μη διόρθωση των οποίων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλες επιβαρύνσεις κατά τη διαδικασία της εκκαθάρισης του ΕΝΦΙΑ. Στο πλαίσιο αυτό ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης κατέθεσαν χθες τροπολογία, με την οποία παρατείνεται από τη λήξη της (29 Ιουλίου 2016) και για τέσσερις ακόμα μήνες (έως 30 Νοεμβρίου 2016) η προθεσμία υποβολής αρχικών και τροποποιητικών δηλώσεων στοιχείων ακινήτων (Ε9) για το 2010 και τα επόμενα έτη.

Για τις δηλώσεις που θα υποβληθούν έως και τη νέα καταληκτική ημερομηνία το προβλεπόμενο πρόστιμο θα μειώνεται στο μισό και πρακτικά θα ανέρχεται στα 50 ευρώ, καθώς το προβλεπόμενο πρόστιμο για την τροποποιητική δήλωση ανέρχεται στα 100 ευρώ ανά έτος.

Μάλιστα, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας, με την προτεινόμενη διάταξη παρατείνεται η προθεσμία που είχε παρασχεθεί στους φορολογουμένους να καταθέσουν δηλώσεις στοιχείων ακινήτων, με μειωμένους στο μισό τους σχετικούς πρόσθετους φόρους ή τα πρόστιμα για τα οποία θα απαιτηθεί αυτοπρόσωπη παρουσία των φορολογουμένων στις εφορίες, προκειμένου να απεικονίσουν ορθά την περιουσιακή τους κατάσταση, δεδομένου ότι, όπως προκύπτει από τα μηχανογραφικά στοιχεία, υπάρχουν σοβαρά λάθη στην περιγραφή των ακινήτων, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατός ο ορθός υπολογισμός του ΕΝΦΙΑ.

Στελέχη του οικονομικού επιτελείου αποδίδουν στα λάθη αυτά και το γεγονός ότι κατά τις πρώτες δοκιμαστικές εκκαθαρίσεις που έκανε το υπουργείο Οικονομικών προέκυπταν εκκαθαριστικά με φόρο ιδιαιτέρως υψηλό. Τα λάθη είχαν να κάνουν κυρίως με την ορθή αποτύπωση των αγροτεμαχίων στις δηλώσεις Ε9 και δεν είναι τυχαίο ότι το υπουργείο Οικονομικών προχώρησε στην εξαίρεσή τους από τον συμπληρωματικό φόρο φέτος. Το έκανε ώστε να αποφευχθεί πιθανή πολιτική κρίση όταν θα λάμβαναν τα εκκαθαριστικά τους οι κάτοχοι των αγροτεμαχίων και διαπίστωναν ότι καλούνται να πληρώσουν υπέρογκα ποσά. Και προχώρησε στην κίνηση αυτή, αφού πρώτα είχε διασφαλίσει ότι από την εξαίρεση των αγροτεμαχίων δεν θα τεθεί σε κίνδυνο ο εισπρακτικός στόχος του ΕΝΦΙΑ (2,65 δισ. ευρώ). Πάντως, να σημειωθεί ότι η εξαίρεση των αγροτεμαχίων από τον ΕΝΦΙΑ –προς το παρόν τουλάχιστον– ισχύει μόνο για φέτος.

Στο πλαίσιο αυτό οι φορολογούμενοι καλούνται να ελέγξουν άμεσα τα στοιχεία που έχουν υποβάλει στο Ε9 και να προβούν σε διορθώσεις –αν απαιτείται– πριν από την έκδοση των εκκαθαριστικών σημειωμάτων του ΕΝΦΙΑ (που αναμένονται έως τα τέλη του Αυγούστου), ώστε να προλάβουν το ενδεχόμενο λανθασμένου υπολογισμού του φόρου. Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τα συνηθέστερα λάθη που προκαλούν τη βεβαίωση υψηλότερου φόρου ακινήτων απ’ ό,τι κανονικά θα έπρεπε, είναι:

1. Η λανθασμένη δήλωση βοηθητικών χώρων ως κύριων. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρεώνεται ο κανονικός φόρος ανά τετραγωνικό και όχι ο μειωμένος κατά 90% σε σχέση με τον φόρο που αναλογεί σε χώρο κύριας χρήσης. Από τα πλέον συνηθέστερα λάθη είναι η δήλωση ως κύριου χώρου των υπόγειων επιφανειών ακινήτου ή του παταριού που επικοινωνεί με εσωτερική κλίμακα με τον κύριο χώρο ενός καταστήματος.

2. Η λανθασμένη δήλωση ακινήτων στα οποία υπάρχει επικαρπωτής. Θα πρέπει να δηλώνεται το σωστό έτος γέννησης του επικαρπωτή, καθώς από την ηλικία του εξαρτάται και το ποσοστό του φόρου του ακινήτου το οποίο θα χρεωθεί σε αυτόν και αντίστοιχα το ποσοστό του φόρου που θα χρεωθεί στον ψιλό κύριο. Δηλαδή όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του επικαρπωτή τόσο μεγαλύτερο μέρος του φόρου του ακινήτου χρεώνεται στον ψιλό κύριο.

3. Η λανθασμένη καταγραφή της επιφάνειας, της ηλικίας του ακινήτου (ως έτος κατασκευής δηλώνεται το έτος έκδοσης της οικοδομής αδείας) και του ορόφου είναι πολύ συνηθισμένα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις μεζονετών ως όροφος δηλώνεται ο υψηλότερος όροφος της συγκεκριμένης ιδιοκτησίας.