Ηταν Φεβρουάριος του 2012 όταν η κυβέρνηση Μόντι ενέκρινε νομοθετικό διάταγμα βάσει του οποίου η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία θα κληθεί και αυτή (από το 2013) να καταβάλει φόρο ακινήτων, συγκεκριμένα για εκείνα τα (ουκ ολίγα) κτίσματά της τα οποία τυγχάνουν εμπορικής χρήσης και αξιοποιούνται για λόγους κερδοσκοπικούς. Πίσω στο παρόν, σχεδόν οχτώ μήνες μετά, η μάχη μεταξύ εκκλησίας και κράτους για τη φορολόγηση της παπικής περιουσίας στην τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης συνεχίζεται με αβέβαιη έκβαση. Οσο για το προαναφερθέν διάταγμα (το οποίο είχαν αρχικά φέρει στο τραπέζι βουλευτές του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος), αυτό μόλις χθες απορρίφθηκε ως «ελλιπές» από το ιταλικό Συμβούλιο της Επικρατείας. «H εφαρμογή του εν λόγω μέτρου ξεπερνά τις αρμοδιότητες του υπουργείου Οικονομικών», γνωμοδότησε το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο, σύμφωνα με το οποίο αυτό που μένει να διευκρινιστεί είναι τα κριτήρια διαχωρισμού των εκκλησιαστικών ακινήτων σε εμπορικά και μη. Κι όλα αυτά ενώ οι Ιταλοί πολίτες, ακόμη και όσοι διαθέτουν μόνο μια οικία για ιδιοκατοίκηση, έχουν ήδη ξεκινήσει να καταβάλλουν εκ νέου φόρο ακίνητης περιουσίας, στο πλαίσιο των σκληρών μέτρων που έχει λάβει η τεχνοκρατική κυβέρνηση του Μάριο Μόντι, προκειμένου να επαναφέρει στον ίσιο δρόμο τα δημοσιονομικά της χώρας. Από την πλευρά της, η Εθνική Ενωση Ιταλικών Δήμων (ANCI) έχει υπολογίσει πως μόνο από τη φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας το ιταλικό Δημόσιο θα μπορούσε να βάλει στα ταμεία του 600 με 700 εκατ. ευρώ ετησίως, ποσό το ύψος του οποίου η ίδια η Αγία Εδρα επιλέγει να τοποθετεί αρκετά χαμηλότερα. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να τονιστεί πως η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία φέρεται να έχει στην κατοχή της περί τα 115.000 ακίνητα συνολικής αξίας περίπου 2 με 3 δισ. ευρώ (το ίδιο το Βατικανό ρίχνει την αξία στα μόλις 500 εκατ. ευρώ), περιουσία η οποία μάλιστα δεν σταματά να αυξάνεται και να πληθύνεται (αρκεί να αναλογιστεί κανείς τις συνολικά χιλιάδες διαθήκες που «πριμοδοτούν» κάθε χρόνο το Βατικανό με νέα περιουσιακά στοιχεία).

Επί του παρόντος, η φορολόγηση όλων των παραπάνω φέρεται να «σκοντάφτει» σε έναν μάλλον περίπλοκο νομοθετικό σκόπελο: στην ανάγκη θέσπισης συγκεκριμένων κριτηρίων βάσει των οποίων θα διαχωρίζονται οι εκκλησιαστικές κτήσεις σε εμπορικές από τη μία και θρησκευτικές/φιλανθρωπικές/μη-κερδοσκοπικές από την άλλη (διαχωρισμός δύσκολος, ειδικά στις περιπτώσεις των ιδιωτικών σχολείων και κλινικών). Δεδομένου ότι η φορολόγηση θα αφορά μόνο στην εμπορική κατηγορία, ο εν λόγω διαχωρισμός θα πρέπει να προηγηθεί κάθε άλλης εξέλιξης. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση έχει επανειλημμένως τονίσει πως το θέμα θα έχει ξεκαθαριστεί μέσα στο 2012. Ωστόσο, ο ιταλικός Τύπος διατηρεί τις αμφιβολίες του, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται πως, εάν η προσπάθεια φορολόγησης της εκκλησιαστικής περιουσίας καταρρεύσει, θα ακολουθήσει νέος γύρος φοροαυξήσεων σε βάρος των απλών πολιτών, προκειμένου να καλυφθεί το κενό στα έσοδα.

Η Κυβέρνηση καλείται τους επόμενους μήνες να υλοποιήσει μία από τις πιο σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές που προβλέπει η συμφωνία για τη δεύτερη αξιολόγηση: Την ευθυγράμμιση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων με τις εμπορικές αξίες.

Το εγχείρημα δεν είναι καθόλου εύκολο καθώς έχει προγραμματιστεί και εξαγγελθεί πολλάκις στο παρελθόν αλλά πάντα κατέληγε σε αναβολή και νέα προθεσμία για την υλοποίησή του.

Η νέα προθεσμία είναι η 31η Δεκεμβρίου 2017 και από την Πρωτοχρονιά του 2018 όλοι οι φόροι ακινήτων θα πρέπει να υπολογίζονται με τις νέες αξίες.

Ήδη στο υπουργείο Οικονομικών, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Capital.gr, συστάθηκε ειδική επιτροπή για την υλοποίηση του εγχειρήματος, της οποίας ένα από το βασικότερα έργα της θα είναι η αξιοποίηση της βάσης δεδομένων με ονομασία «Τράπεζα Αξιών Ακινήτων» που έχει δημιουργηθεί μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος προκειμένου τα στοιχεία που θα συγκεντρώνονται σε αυτή να αποτελούν το υπόβαθρο ενός σύγχρονου ψηφιακού συστήματος μαζικής εκτίμησης ακινήτων, μέσω του οποίου θα επιδιώκεται η όσο το δυνατόν πιστότερη προσέγγιση των αγοραίων τιμών των ακινήτων.

Σε αυτήν έχουν αρχίσει να καταγράφονται οι αξίες των ακινήτων όπως δηλώνονται στα συμβόλαια και τις δηλώσεις φόρου μεταβίβασης. Πρόκειται για το τίμημα που αγοραστής και πωλητής δηλώνουν ότι γίνεται η μεταβίβαση και συνήθως είναι πολύ χαμηλότερο από την αντικειμενική αξία.

Είναι η αξία για την οποία καλείται ο αγοραστής να δικαιολογήσει την προέλευση των χρημάτων που δαπανά (τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων) ενώ ο φόρος μεταβίβασης υπολογίζεται με βάση την αντικειμενική αξία.

Στο ΥΠΟΙΚ είναι, ωστόσο, πολύ προβληματισμένοι καθώς υποστηρίζουν ότι στα συμβόλαια δεν καταγράφεται πάντα το πραγματικό τίμημα.

Επιπλέον, σημειώνουν ότι η αγορά ακινήτων δεν έχει «βάθος», δηλαδή γίνονται ελάχιστες συναλλαγές με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αντιπροσωπευτικό δείγμα που θα επιτρέψει τον υπολογισμό αξιόπιστων εμπορικών αξιών.

Το αν θα καταφέρει το ΥΠΟΙΚ να υπολογίσει αξιόπιστες αντικειμενικές αξίες θα φανεί στο επόμενο διάστημα.

Πάντως, εφόσον τελικά υλοποιηθεί αναμένεται μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης των μεταβιβάσεων ακινήτων χωρίς όμως ελάφρυνση στον ΕΝΦΙΑ.

Η μείωση των φορολογικών τιμών των ακινήτων θα συνοδευτεί από αλλαγές σε συντελεστές και κλίμακες προκειμένου η βεβαίωση του ΕΝΦΙΑ να διατηρηθεί στα επίπεδα των 3,3 δισ. ευρώ.

Επιπλέον, η επιτροπή του ΥΠΟΙΚ θα είναι υπεύθυνη:

1. Για τη διαχείριση και τον συντονισμό όλων των ενεργειών που αφορούν στην προετοιμασία, την συγκέντρωση δεδομένων, την επεξεργασία και την γεωκωδικοποίηση των στοιχείων της «Τράπεζας» σε χάρτη.

2. Για την εκτέλεση πιλοτικών εφαρμογών σε επιλεγμένες περιοχές, ώστε να εντοπιστεί η μεθοδολογία και τα δεδομένα για μαζική εκτίμηση φορολογητέων αξιών ακινήτων σε όλη την επικράτεια.

3. Για την αξιολόγηση της αξιοπιστίας και πληρότητας των δεδομένων που συλλέγονται και διερεύνηση της δυνατότητας ασφαλούς διεξαγωγής μαζικής εκτίμησης ακινήτων από ηλεκτρονική πλατφόρμα, για την αναθεώρηση των φορολογητέων αξιών ακινήτων.

4. Για την διατύπωση εισήγησης ως προς τις απαιτούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις με σκοπό την τροποποίηση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου προσδιορισμού της φορολογητέας αξίας ακινήτων που θα προβλέπουν τη δυνατότητα αξιοποίησης του αποτελέσματος της Τράπεζας Αξιών Ακινήτων, όταν και όπου αυτό απαιτείται και ειδικά για τις τιμές ζώνης που θα ισχύσουν για το έτος 2018, έως την 30η 11.2017.