Περί τα 120.000 νοικοκυριά θα δουν τη δόση τους να περιορίζεται στο 30% των εισοδημάτων τους Τις επόµενες ηµέρες αναµένεται η απάντηση της ΕΚΤ αναφορικά µε το σχέδιο νόµου το οποίο έχει καταρτίσει το υπουργείο Ανάπτυξης για τη µείωση των δόσεων που πληρώνουν νοικοκυριά τα οποία έλαβαν προ κρίσης στεγαστικό δάνειο και υπέστησαν σηµαντική µείωση των εισοδηµάτων τους τα τελευταία χρόνια. Τραπεζικοί κύκλοι εκτιμούν ότι εφόσον η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης πάρει την έγκριση της τρόικας, θα ελαφρύνει περί τα 120.000 νοικοκυριά, τα οποία θα δουν τη δόση τους να περιορίζεται στο 30% των νέων χαμηλότερων εισοδημάτων τους. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, με βάση τις προϋποθέσεις που τίθενται για ένταξη εργαζομένων, συνταξιούχων και ανέργων στο προτεινόμενο πρόγραμμα διευκόλυνσης, θα επηρεαστεί το 20% του χαρτοφυλακίου στεγαστικής πίστης των τραπεζών, ήτοι δάνεια συνολικού ύψους 15 δισ. ευρώ. Αν υλοποιηθεί η πρόταση αυτή, θα έχει ως άμεση συνέπεια την ανάγκη πρόσθετων κεφαλαιακών απαιτήσεων ύψους τουλάχιστον 1,1 δισ. ευρώ, καθώς και διαχειρίσιμες επιπτώσεις στη ρευστότητα και τα έσοδά τους. Αναλυτικότερα, δικαίωμα ένταξης στη ρύθμιση που προτείνεται έχουν οι εξής κατηγορίες δανειοληπτών:

Α. Μισθωτοί - Συνταξιούχοι - Επαγγελματίες με ως δύο εργοδότες (μπλοκάκια) Με εισοδηματικές απώλειες από την 1.1.2010 άνω του 35%. Με φορολογητέο εισόδημα σήμερα ως 25.000 ευρώ. Με προσημειωμένο ακίνητο αντικειμενικής αξίας ως 180.000 ευρώ.

Β. Ανεργοι, ευπαθείς ομάδες Με προσημειωμένο ακίνητο αντικειμενικής αξίας ως 200.000 ευρώ. Χωρίς κανένα άλλο κριτήριο.

Οσοι πληρούν τα παραπάνω κριτήρια μπορούν να μειώσουν τη δόση τους στο 30% του μηνιαίου εισοδήματός τους. Οι βασικοί όροι της ρύθμισης είναι οι εξής:

Ο δανειολήπτης πληρώνει μόνο τόκους με σταθερό επιτόκιο 1,50% για τέσσερα χρόνια.

Σε κάθε περίπτωση η δόση δεν μπορεί να ξεπερνά το 30% των μηνιαίων αποδοχών του.

Θα γίνει επαναξιολόγηση της κατάστασης του δανειολήπτη ύστερα από δύο χρόνια.

Σε περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν έχει εισοδήματα θα αναστέλλεται η πληρωμή των δόσεων. Μετά την τετραετή περίοδο χάριτος θα επανέρχονται οι αρχικοί όροι του δανείου.

Ο «νόμος Κατσέλη», υποτίθεται ότι ψηφίστηκε για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των υπερχρεωμένων και  αφορά ρύθμιση οφειλών μόνο υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων σε τρεις φάσεις. Επιδίωξη εξωδικαστικού συμβιβασμού, στη συνέχεια δικαστικού στα ειρηνοδικεία και, τέλος, δικαστική ρύθμιση με αποφάσεις δικαστηρίων.

Για την αποτυχία του νόμου τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με τη Γ.Γ. Καταναλωτή, γύρω στα 40.000 νοικοκυριά είχαν καταθέσει ώς το 2012 αίτηση «εξωδικαστικού συμβιβασμού», αλλά πολύ λίγες είχαν θετικό αποτέλεσμα. Στο διάστημα Σεπτέμβριο '10 - Σεπτέμβριο '12, υποβλήθηκαν από τον «Συνήγορο του Καταναλωτή» 22.200 αιτήσεις, ενώ θετική έκβαση είχαν μόλις... 5! Επίσης από τις 25-27.000 αιτήσεις «δικαστικού συμβιβασμού» έχουν συζητηθεί έως τώρα μόνο 5.000 (ο χρόνος αναμονής στα Ειρηνοδικεία Αττικής φθάνει τα 4-5 χρόνια!) και από αυτές έχουν δημοσιευτεί 3.000, από τις οποίες 50% έχουν απορριφθεί και μόνο 1.500 περιέχουν θετικές ρυθμίσεις (διαγραφή χρέους κ.ά.).

Να σημειωθεί ότι το σύνολο των «επισφαλών απαιτήσεων» που διέγραψαν από το 2009 οι τράπεζες ήταν 4 δισ. και ο κύριος όγκος αφορούσε «καταναλωτικά» και «επιχειρηματικά» και πολύ λίγα «στεγαστικά». Προφανώς η ύπαρξη υποθηκών δίνει βάσιμες ελπίδες στις τράπεζες για... κατάσχεση ακινήτων!

Η διόγκωση των ληξιπρόθεσμων χρεών και οι ανεπάρκειες του «νόμου Κατσέλη» ανάγκασαν την κυβέρνηση να προβεί (τέλος Νοεμβρίου '12) σε νέες ρυθμίσεις, οι οποίες δικαίως χαρακτηρίστηκαν... ασπιρίνες»! Κατ’ αρχήν οι ρυθμίσεις αναφέρονται μόνο σε μισθωτούς (σχέση εξαρτημένης εργασίας), ενώ αποκλείονται μικροεπιχειρήσεις, ελεύθεροι επαγγελματίες κ.ά. Επίσης δεν εντάσσονται οι οικογένειες που έχουν εισόδημα πάνω από 25.000 τον χρόνο (!), καθώς και οικογένειες με μείωση εισοδήματος λιγότερο από 35%. Επίσης οι ρυθμίσεις αφορούν αποκλειστικά δάνεια πρώτης κατοικίας ώς 180.000 ευρώ, ενώ εξαιρούνται τα καταναλωτικά και πιστωτικές κάρτες που δεν έχουν υποθήκες. Όσοι τελικά πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, μπορούν να λάβουν περίοδο χάριτος 4 χρόνια (σταμάτημα καταβολής δόσεων) και καταβολή επιτοκίου 1,5%, το οποίο σε μηνιαία βάση δεν μπορεί να ξεπερνάει το 30% του εισοδήματος. Για όσους δεν έχουν καθόλου εισοδήματα δεν προβλέπονται καταβολές δόσεων (προσωρινό πάγωμα). Μετά τα 4 χρόνια, η εξόφληση του δανείου επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση, αφού στο μεταξύ θα έχουν πληρωθεί επί πλέον τόκοι! Τέλος, προβλέπεται αναστολή πλειστηριασμών ώς το τέλος του 2013, ενώ η έκπληξη κρύβεται στο τελευταίο. Για να αποθαρρυνθούν οι προσφυγές στα δικαστήρια (έχουν εκδοθεί αρκετές θετικές αποφάσεις), προβλέπεται διαμεσολάβηση δικηγορικών γραφείων (με ανάλογο κόστος) προκειμένου να αποδείξουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην εξόφληση των δανείων.

Προφανώς το νέο θεσμικό πλαίσιο δεν απαντά στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν χιλιάδες εργαζόμενοι του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Με την κατάργηση, πριν ένα χρόνο , του «Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας» (ΟΕΚ) και το πάγωμα της χορήγησης στεγαστικών δανείων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων , παύουν να λειτουργούν δύο δημόσιοι φορείς με σημαντικό ρόλο στη χρηματοδότηση της «λαϊκής στέγης». Ειδικότερα, μέρος των στεγαστικών του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων που έχουν «τιτλοποιηθεί» (εν αγνοία των δανειοληπτών) αποκλείονται από τις νέες ρυθμίσεις, ενώ δεν υπάρχει βούληση για την επαναγορά τους σε μειωμένες τιμές στη «δευτερογενή αγορά» και με το καθαρό όφελος (γύρω στα 350-400 εκατ.) να γίνει «κούρεμα» επιτοκίων, διαγραφή χρεών ειδικών περιπτώσεων δανειοληπτών και χορήγησης νέων δανείων!

«Αυτές τις ημέρες θα έχουμε μία απάντηση από την τρόικα με σχόλια ή παρατηρήσεις σχετικά με την πρόταση που έχουμε συμφωνήσει με την Ένωση Τραπεζών και τις καταναλωτικές ενώσεις για τα "κόκκινα δάνεια" και ανάλογα με το ποιο θα είναι το μήνυμα από αυτή την πλευρά, θα πάμε στο επόμενο βήμα». Αυτό ανέφερε σε συνέντευξή του στο ραδιοφωνικό σταθμό «Βήμα FM» ο υφυπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Αθανάσιος Σκορδάς, προσθέτοντας χαρακτηριστικά: «Θεωρώ ότι σε ένα περίπου μήνα θα υπάρχει το νομοσχέδιο». O κ. Σκορδάς υπενθύμισε ότι οι προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης αφορούν η δόση να μην ξεπερνά το 1/3 του εισοδήματος του δανειολήπτη, αν έχει εισόδημα κάτω από 25.000 ευρώ και αν αυτό έχει μειωθεί κατά 35% τα τελευταία δυο χρόνια. Στη ρύθμιση μπαίνουν επίσης όσοι είναι άνεργοι, μακροχρόνια πάσχοντες, γενικά ειδικές ομάδες πληθυσμού και αλλάζει τελείως η μορφή λειτουργίας του «Τειρεσία», ενώ όπως σημείωσε ο υφυπουργός «δεν θα μπαίνει κάποιος για μια επιταγή στη λίστα».

Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία που έχει δημοσιεύσει η Τράπεζα της Ελλάδος στο εξάμηνο του 2012 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έφθασαν στο 19,6%, όταν στο τέλος του 2011 ήταν 15,9%, στο τέλος του 2010 στο 10,4%, το 2009 στο 7,7%, το 2008 στο 5% και το 2007 ήταν 4,5%. Η πιο δύσκολη κατάσταση παρατηρείται στην καταναλωτική πίστη, όπου τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια φθάνουν στο εξάμηνο του 2012 στο 35,6% από μόλις 6% το 2007, με εκτιμήσεις να ανεβάζουν το ποσοστό στο 37% περίπου σήμερα. Στην στεγαστική πίστη το αντίστοιχο ποσοστό στα μέσα του 2012 ήταν 19,9% από μόλις 3,6% το 2007 και στην επιχειρηματική στο 19,6% από 4,6% το 2007 πριν ξεκινήσει η κρίση. Σήμερα το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, ανέρχεται στο 20,5% για την στεγαστική και 22,5% για την επιχειρηματική πίστη. Στα στοιχεία δείχνουν ότι η ανοδική τάση συνεχίζεται στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ξεκίνησε το 2008, αλλά το πιο σημαντικό που καταγράφουν είναι ότι το τελευταίο 12μηνο η ανοδική τάση έχει ενταθεί, όπως παρατηρούν τραπεζικού αναλυτές που «ζύγισαν» τα οικονομικά αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα.

Τραπεζικά στελέχη, σε συζητήσεις με εκπροσώπους του Τύπου, εκτιμούν ότι η ανοδική αυτή τάση αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα συνεχιστεί σε όλο το πρώτο εξάμηνο του νέου έτους και προσδιορίζουν ως χρονικό ορίζοντα σταθεροποίησης το τέλος του έτους ή τις αρχές του επομένου... με την προϋπόθεση ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι αναστροφής της ύφεσης. Το γεγονός αυτό θα έχει θετικές συνέπειες στη μείωση της ανεργίας και την αύξηση της απασχόλησης που με τη σειρά τους θα έχει καθοριστική επίδραση στη δυνατότητα των πολιτών να αποπληρώνουν με συνέπεια τις υποχρεώσεις τους προς τρίτους, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και οι τράπεζες. Σημειώνεται ότι οι τράπεζες σε συνεργασία με την πελατεία τους έχουν προχωρήσει από την αρχή της κρίσης σε 800.000 ρυθμίσεις δανείων στη στεγαστική και καταναλωτική πίστη προκειμένου να συνεχίζουν να εξυπηρετούνται κανονικά.

Ένα στα τέσσερα δάνεια βρίσκεται στο «κόκκινο», καθώς οι πολίτες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, ως αποτέλεσμα της βαθιάς ύφεσης και της ανεργίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία, μέσα στο 2012, το τραπεζικό σύστημα φορτώθηκε με επιπλέον 20 δισ. ευρώ νέα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται. Το ποσοστό των επισφαλειών έχει υπερβεί στο τέλος του έτους το 25% και έχει ανέλθει κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες στο δωδεκάμηνο. Οι ρυθμίσεις που γίνονται, δηλαδή η μείωση της δόσης και η επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου, είναι αυτές που διατηρούν κάποια δάνεια πριν περάσουν στο «κόκκινο». Πάντως, η διαχείριση των επισφαλειών βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σημείο για τις τράπεζες, καθώς ολοένα και διευρύνεται η βάση των πελατών που αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους.