Η διατήρηση του προστατευτικού καθεστώτος πέραν του 2013 για τα ακίνητα της πρώτης κατοικίας θεωρείται αμφίβολη στο βαθμό που η τρόικα έχει θέσει ζήτημα της κατάργησης της σχετικής διάταξης. Το πρόβλημα έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις, καθώς παρά τις συνεχείς επιμέρους ρυθμίσεις πολλοί δανειολήπτες αδυνατούν να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις . Σημειώνεται ότι σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις στα στεγαστικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αγγίζουν τα 15%, σε ποσά δηλαδή κυμαίνονται μεταξύ13 με 15 δισεκατομμυρίων ευρώ και στα καταναλωτικά στο «κόκκινο» βρίσκονται περίπου τα μισά από τα χορηγημένα 40 δισεκατομμύρια ευρώ. Το 2012 σε πλειστηριασμό βγήκαν 26.000 ακίνητα, παρά το θεσμικό πλαίσιο προστασίας της πρώτης της κατοικίας έως 200.000 ευρώ από τους πλειστηριασμούς. Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο έχει αποτρέψει την εκτίναξη των πλειστηριασμών τα τελευταία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2011 οι πλειστηριασμοί μειώθηκαν στις 44.000 από 52.000 το 2009 για να περιοριστούν τελικά στις 26.000 το 2012. Αντίστοιχη εικόνα μείωσης προκύπτει και στις αιτήσεις πτώχευσης που υποβάλλονται από τις ίδιες τις επιχειρήσεις ή από πιστωτές. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο αριθμός τους μειώθηκε το 2012 στις 720 από 800 το 2008 και 2.280 το 2006.

Σημαντικές τροποποιήσεις στη ρύθμιση για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά εξετάζουν κυβέρνηση και τρόικα . Σε έγγραφο αναφέρεται ότι “σύμφωνα με το σχέδιο που συζητά η κυβέρνηση θα αρκεί η συμφωνία των πιστωτών που εκπροσωπούν το 50%+1 των απαιτήσεων της οφειλής και όχι την πλήρη ομοφωνία (100%) που απαιτούσε μέχρι σήμερα” και πως “θα προβλέπεται καταβολή δόσης από την υποβολή της αίτησης υπαγωγής στη ρύθμιση, χωρίς καθυστερήσεις εξαιτίας της εκκρεμοδικίας, εφόσον η προσδιοριζόμενη δικάσιμος υπερβαίνει τις προθεσμίες που θέτει ο νόμος”. Όπως διευκρινίζει ο υφυπουργός, το καταβληθέν ποσό θα συμψηφίζεται με τη ρύθμιση που τελικώς θα αποφασίσει το Δικαστήριο αποδεσμεύοντας τον οφειλέτη ακόμα και με την έκδοση απόφασης. Στο έγγραφο αναφέρεται επίσης ότι εξετάζεται σχέδιο για τη διευκόλυνση μισθωτών και συνταξιούχων δανειοληπτών αλλά και όσων έχουν τεκμαιρόμενη σχέση εξαρτημένης εργασίας, με ενυπόθηκη απαίτηση, οι οποίοι έχουν ετήσιο οικογενειακό εισόδημα έως 25.000 ευρώ κατόπιν μείωσης του εισοδήματος τους κατά 35% από 1.1.2010. Αυτή η ρύθμιση θα αφορά επίσης ανέργους, πολυτέκνους και πάσχοντες από βαριά ασθένεια ή και μόνιμη αναπηρία. Τέλος, αναφέρεται ότι θα υπάρξει μέριμνα για το καθεστώς υπαγωγής δανειοληπτών στις λίστες του ‘Τειρεσία”, που θα προβλέπει δυνατότητα μιας πιο ευέλικτης αντιμετώπισης των συναλλασσομένων με τα πιστωτικά ιδρύματα.

Σήμερα, οι τραπεζίτες καταγράφουν ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό καθυστέρησης. Οι τράπεζες επιδίδονται σε ένα «ράλι» ρυθμίσεων δανείων, καθώς ολοένα και περισσότεροι δανειολήπτες σπεύδουν πριν καν τους καλέσουν οι αρμόδιες διευθύνσεις των τραπεζών, να ρυθμίσουν όσο το δυνατόν ευνοϊκότερα τα δάνειά τους. Παράλληλα, οι τράπεζες προχωρούν και σε διαγραφές δανείων. Αυτό όμως δεν αποτελεί ευχάριστη είδηση για ένα υπερχρεωμένο νοικοκυριό.

Διότι η όποια διαγραφή γίνεται, στοχεύει σε λογιστικό όφελος, καθώς οι τράπεζες, αντισταθμίζοντας τη συσσώρευση ζημιών από επισφάλειες με υψηλές προβλέψεις, επιδιώκουν να παρουσιάζουν καθαρούς όσο το δυνατόν ισολογισμούς. Διαγραφή απαίτησης, δεν σημαίνει σβήσιμο. Το καθυστερούμενο και επισφαλές δάνειο παύει πλέον να εμφανίζεται στον ισολογισμό, μετά την πάροδο και τον μη εκτοκισμό του για μία περίοδο μηνών (π.χ. εξάμηνο), αλλά εξακολουθεί με κάθε τρόπο και ιδιαίτερη ένταση να είναι απαιτητό. Η απαίτηση υπάρχει και μετά τη διαγραφή, επισημαίνουν οι τραπεζίτες, θέλοντας να καταστήσουν σαφές ότι δεν σβήνεται ένα δάνειο. Πλην των περιπτώσεων εκείνων που αφορούν δάνεια επιχειρήσεων, οι οποίες πτώχευσαν και που εντάχθηκαν στις διατάξεις του πτωχευτικού δικαίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και πλην των περιπτώσεων πλειστηριασμού για ακίνητα, όπου οι δανειολήπτες στεγαστικών «χάνουν» το ίδιο τους το σπίτι. Δυστυχώς, όμως, υπάρχει και ένα σημαντικό ποσοστό δανείων που καθίσταται επισφαλές και μετά την πρώτη ρύθμιση. Και αυτό είναι ένα θέμα που προβληματίζει πολύ τον τραπεζικό τομέα, για το πώς θα διαχειρισθεί το ύψος των δανείων που δεν εξυπηρετούνται και για τα οποία δεν υπάρχει «φως στο τούνελ» για την αποκατάσταση της ομαλής εξυπηρέτησής τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα 20% των στεγαστικών δανείων είναι ήδη σε καθυστέρηση, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχουν ήδη ρυθμισθεί. Αλλωστε, το 2012, μπήκε σε καθεστώς επισφάλειας το ένα τρίτο του συνόλου των καθυστερούμενων δανείων.

Οι πωλήσεις «πακέτων» δανείων από τις μεγάλες τράπεζες είναι προ των πυλών, σύμφωνα με πληροφορίες. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι distress funds βρίσκονται ήδη σε διαπραγματεύσεις με τις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες προκειμένου να αγοράσουν πακέτα κυρίως επιχειρηματικών και ναυτιλιακών δανείων, αλλά και στεγαστικών, σε χαμηλότερη από την ονομαστική τιμή τους. Πληροφορίες λένε ότι οι αναλύσεις των distress funds έχουν εκτιμήσει πως οι επιχειρήσεις που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους αλλά που θα είχαν ένα σεβαστό «success story» (δηλαδή μια αξιόλογη προοπτική) στην περίπτωση που βελτιωνόταν το οικονομικό περιβάλλον έχουν αποτιμηθεί χειρότερα από ό,τι η χώρα. Οι πωλήσεις δανείων αποτελούν μια εύκολη και γρήγορη διέξοδο για να επιτύχουν οι τράπεζες τη μείωση του ενεργητικού τους.