Την παράταση κατά δύο χρόνια της προθεσμίας που εκπνέει στις 8 Οκτωβρίου για την τακτοποίηση των αυθαίρετων κτισμάτων, με παράλληλη μείωση των προστίμων και αύξηση των δόσεων αποπληρωμής τους σε 80, προβλέπει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για τα αυθαίρετα.

Το σχέδιο νόμου προβλέπει, μεταξύ άλλων, την απλοποίηση των διαδικασιών δόμησης, την επίσπευση των πολεοδομικών σχεδίων καθώς και τη δημιουργία σειράς νέων θεσμών όπως είναι το Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος σε κάθε περιφερειακή ενότητα και η εφαρμογή της Ταυτότητας Κτιρίου, στην οποία θα καταγράφονται τα χαρακτηριστικά κάθε δομημένης επιφάνειας στη χώρα.

Επίσης, ρυθμίζει θέματα όπως είναι η Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης και η διαδικασία προέγκρισης - τελικής έκδοσης των οικοδομικών αδειών αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο.

Συγκεκριμένα, με τον νέο νόμο δεν θα χρειάζεται πλέον να περιμένει ένας ιδιοκτήτης την ολοκλήρωση της διαδικασίας αδειοδότησης προκειμένου να αρχίσει να χτίζει. Θα μπορεί να αρχίζει εφόσον είναι σίγουρος για την αρτιότητα και τις απαιτούμενες αποστάσεις, υποβάλλοντας ηλεκτρονικά τη μελέτη και αυτόματα θα παίρνει αριθμό οικοδομικής άδειας ώστε να μπορεί να χτίζει. Η Πολεοδομία είναι υποχρεωμένη να ελέγξει σε τρεις ημέρες το τοπογραφικό διάγραμμα και τους όρους δόμησης και σε 10 ημέρες να έχει ολοκληρώσει τον έλεγχο του διαγράμματος κάλυψης.

Από τις βασικές αλλαγές που προωθούνται με το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ είναι οι σημαντικές εκπτώσεις στα πρόστιμα των αυθαιρέτων για ειδικές κατηγορίες πληθυσμού (πολύτεκνοι, παλιννοστούντες, άνεργοι, δικαιούχοι κοινωνικών ενισχύσεων κ.λπ.) όπως και η μείωση στο παράβολο «τακτοποίησης» από τα 500 στα 250 ευρώ για παρανομίες με επιφάνεια έως 100 τ.μ.

Πάντως, οι διατάξεις του νομοσχεδίου αφορούν ρητά μόνο τις αυθαιρεσίες που έχουν σημειωθεί έως τις 28 Ιουλίου 2011 όπως προβλέπει και ο προηγούμενος νόμος, με τον οποίο καθορίστηκαν οι διαδικασίες νομιμοποίησης των αυθαιρέτων. Στο σχέδιο νόμου επαναλαμβάνονται οι γνωστές απαγορεύσεις της σύνδεσης των αυθαιρέτων που δεν θα νομιμοποιηθούν με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας (φως, νερό, τηλέφωνο), των μεταβιβάσεων κ.λπ., ενώ προβλέπεται ρητά η κατεδάφιση όλων των αυθαιρέτων που προέκυψαν μετά την 28η Ιουλίου 2011.

Επιπλέον, πρώτη φορά υποχρεώνονται να νομιμοποιηθούν πολεοδομικές αυθαιρεσίες και σε δημόσια κτίρια (σχολεία κ.λπ.), χιονοδρομικά κέντρα και κτίρια που φιλοξενούν κεραίες κινητής τηλεφωνίας, ενώ από τις πολεοδομίες θα εκδίδονται πλέον και οι οικοδομικές άδειες για τους ναούς - λατρευτικούς χώρους.

Παράλληλα, με το νομοσχέδιο προωθείται η δημιουργία Παρατηρητηρίου Δομημένου Περιβάλλοντος σε κάθε περιφέρεια, μέσω του οποίου θα παρακολουθείται όλη η δόμηση (υπάρχουσα και νέα). Τα Παρατηρητήρια θα υπάγονται στο ΥΠΕΝ και θα έχουν αντικείμενο την παρακολούθηση, την εποπτεία, τον έλεγχο την και προστασία του δομημένου περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η σύσταση Επιτροπών Εξέτασης Ενστάσεων επί αυθαιρέτων (για αποφόρτιση των Συμβουλίων Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων, τα οποία σήμερα καθυστερούν για χρόνια) καθώς και Συμβουλίων Αρχιτεκτονικής.

Η Μεταφορά

Συντελεστή Δόμησης

Υστερα από αρκετά χρόνια επιχειρείται από το ΥΠΕΝ να ενεργοποιηθεί ξανά και ο θεσμός της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, ο οποίος εν προκειμένω θα αξιοποιηθεί για τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων. Συγκεκριμένα, δημιουργείται Τράπεζα Γης σε κάθε Παρατηρητήριο για τη διαχείριση των δικαιωμάτων μεταφοράς συντελεστή δόμησης στις ειδικές ζώνες υποδοχής του.

Προβλέπεται επίσης η δημιουργία ηλεκτρονικής πολεοδομικής πλατφόρμας σε κάθε δήμο, στην οποία θα καταγράφονται ο πολεοδομικός σχεδιασμός του δήμου (τα ΓΠΣ, τα ΣΧΟΟΑΠ κ.λπ.), οι πολεοδομικές μελέτες, οι πράξεις εφαρμογής, οι οριοθετημένοι οικισμοί καθώς και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η πολεοδομική μελέτη. Ολα τα στοιχεία θα είναι διαθέσιμα στους πολίτες σε πραγματικό χρόνο. Ετσι, κάθε ενδιαφερόμενος θα γνωρίζει την πολεοδομική ταυτότητα της περιοχής στην οποία ενδιαφέρεται να χτίσει.

Υποχρεωτικά πλέον θα απαιτείται βεβαίωση μηχανικού για να γίνονται όλες οι μεταβιβάσεις - δηλώσεις ακινήτων (αγοραπωλησίες, γονική παροχή κ.λπ.) καθώς και οι μισθώσεις επαγγελματικών χώρων.

Το νομοσχέδιο πρώτη φορά περιλαμβάνει και ρυθμίσεις για την εξ αδιαιρέτου αυθαίρετη δόμηση. Με τον ισχύοντα νόμο περί αυθαιρέτων, τα εξ αδιαιρέτου ακίνητα δεν δηλώνονται. Στο εξής θα παρέχεται το δικαίωμα σε όλους τους ιδιοκτήτες να ζητήσουν ρύθμιση νομιμοποίησης για το ποσοστό που τους αναλογεί επί του αυθαίρετου ακινήτου.

Τα πρόστιμα,

οι εκπτώσεις

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, το σχέδιο νόμου μειώνει στο μισό τα παράβολα υπαγωγής στη ρύθμιση, εκτός από την υψηλή κατηγορία που αφορά ιδιοκτησίες άνω των 5.000 τ.μ., ενώ ορίζει ότι η αποπληρωμή των προστίμων θα γίνεται σε 80 δόσεις αντί για τις 60 της υφιστάμενης ρύθμισης που ισχύει έως τις 8 Οκτωβρίου.

Επίσης, μειώσεις προστίμων 20% προβλέπει το νομοσχέδιο και για όσους υποβάλουν αιτήσεις - δηλώσεις τακτοποίησης αυθαιρέτων μέσα στο πρώτο εξάμηνο από την ψήφιση του νέου νόμου, ενώ έκπτωση 10% θα έχουν όσοι υποβάλουν σχετική δήλωση το αμέσως επόμενο εξάμηνο. Ακόμα, το νομοσχέδιο προβλέπει έκπτωση 20% επί του συνολικού ποσού του προστίμου, σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής και 10% σε περίπτωση καταβολής του 30% του συνολικού ποσού.

Το πρόστιμο διατήρησης των αυθαίρετων κτισμάτων θα είναι ίσο με το 50% του προστίμου ανέγερσης και αρχίζει καταβάλλεται από την πρώτη διαπίστωση του αυθαιρέτου και κάθε συνεχόμενο χρόνο μέχρι την κατεδάφιση ή τη νομιμοποίηση του.

Για την υπαγωγή κάθε αυθαίρετης κατασκευής ή χρήσης στη νέα ρύθμιση θα καταβάλλεται ενιαίο ειδικό πρόστιμο, που θα υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν της επί την τιμή ζώνης στην περιοχή του ακινήτου και σύμφωνα με το σύστημα αντικειμενικών αξιών του υπουργείου Οικονομικών της 20-1-2016. Αυτό θα προσαυξάνεται με συντελεστή 15% και με τους ειδικούς συντελεστές, ανάλογα με την κατηγορία και το είδος του αυθαιρέτου.

Ο συντελεστής υπολογισμού του προστίμου θα μειώνεται από 0,80 σε 0,60 για κτίρια που αποπερατώθηκαν μεταξύ 1983 και 1993, ενώ μικρότερο κατά 40% θα είναι και το πρόστιμο που θα πληρώσουν οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που βρίσκονται σε περιοχές που μπαίνουν στο σχέδιο.

Σε οικισμούς κάτω των 500 κατοίκων, το σχέδιο νόμου παρέχει τη δυνατότητα νομιμοποίησης κτισμάτων προ του 1983, έναντι 500 ευρώ.

Για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης που αποδεδειγμένα προϋφίστανται της 1-1-1983, καταβάλλεται ποσοστό 15% του ενιαίου ειδικού προστίμου.

Μείωση του προστίμου στο μισό προβλέπεται και για τις κατασκευές σε περιοχές προστασίας πολιτιστικού περιβάλλοντος ή σε διατηρητέα κτίρια, σε περίπτωση που ολοκληρωθούν οι εργασίες προσαρμογής.

Επίσης, μειώσεις του προστίμου προβλέπονται αν γίνει στατική ενίσχυση του κτιρίου και συγκεκριμένα κατά 30% σε περιοχές μικρής σεισμικής επικινδυνότητας, 50% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας της κατηγορίας 2 και κατά 60% σε περιοχές υψηλής σεισμικότητας όπως π.χ. τα Επτάνησα.

Οι ειδικές

κατηγορίες

Πάντως, με το νομοσχέδιο θεσπίζονται σημαντικές εκπτώσεις για ειδικές κατηγορίες πληθυσμού και πάγωμα της πληρωμής των δόσεων για τα πρώτα δύο χρόνια, ενώ τα πρόστιμα μειώνονται ως εξής:

- Ατομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω και πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από αυτά με ατομικό εισόδημα ως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 60.000 ευρώ, καταβάλλουν 15% του προστίμου.

- Ατομα με αναπηρία 67% και άνω και πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από αυτά με ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 24.000 ευρώ, καταβάλλουν το 20% του προστίμου.

- Παλιννοστούντες ομογενείς καταβάλλουν 20% του προστίμου. Το ίδιο ισχύει και για τους μόνιμους κατοίκους της Θράκης και για τα ακίνητά τους στη Θράκη.

Τα παιδιά όσων υπάγονται στην προηγούμενη κατηγορία καταβάλλουν 50% του προστίμου.

- Πολύτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 80.000 ευρώ καταβάλλουν 20% του προστίμου για την κύρια κατοικία τους. Αν πρόκειται για τη δευτερεύουσα κατοικία τους, εφόσον αυτή δεν είναι μεγαλύτερη των 80 τ.μ., καταβάλλουν το μισό πρόστιμο.

- Τρίτεκνοι με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό έως 40.000 ευρώ καταβάλλουν 30% του προστίμου.

- Μακροχρόνια άνεργοι καταβάλλουν το 30% του προστίμου και παράλληλα αναστέλλεται η καταβολή δόσεων για τα δύο πρώτα χρόνια.

- Δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης καταβάλλουν το 20% του προστίμου και έχουν τη δυνατότητα να μην πληρώνουν δόσεις τα πρώτα δύο χρόνια από την υποβολή της δήλωσης.

- Υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα των οποίων η κύρια κατοικία έχει εξαιρεθεί από την εκποίηση με δικαστική απόφαση, δικαιούνται αναστολή ενός έτους από την καταβολή των δόσεων.

Σε κάθε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής του ποσού της μηνιαίας δόσης, τότε το ανεξόφλητο ποσό της δόσης προσαυξάνεται 1% για κάθε μήνα καθυστέρησης.

Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίων

Με το νομοσχέδιο προωθείται η καθιέρωση της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας των Κτιρίων. Σκοπός της ταυτότητας κτιρίου είναι η θέσπιση ειδικής διαδικασίας ελέγχου των κτιρίων μετά την ολοκλήρωσή τους και κατά τη διάρκεια του χρόνου ζωής τους, η οποία θα επιτρέπει τον έλεγχο της ασφάλειάς τους, τη συντήρησή τους και την αποτροπή εκτέλεσης πολεοδομικών αυθαιρεσιών. Χωρίς την Ηλεκτρονική Ταυτότητα το ακίνητο δεν θα μπορεί να πωληθεί ή να μεταβιβαστεί.