Με το νέο Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) των χρήσεων γης προσαρμόζονται στη σύγχρονη πραγματικότητα οι προβλέψεις του προηγούμενου ΠΔ (166/Δ’) και αντιμετωπίζονται τα προβλήματα που δημιούργησε ο παλιός νόμος 4269/2014.

Με την κατάργηση του νόμου και την αντικατάσταση του από το παρόν σε ό,τι αφορά στις χρήσεις γης (και από το ν. 4447/2016 σε ό,τι αφορά στο σύστημα χωρικού σχεδιασμού) επαναφέρουμε την κανονικότητα:

 τόσο ως προς τον ρόλο που διαδραματίζει ο πολεοδομικός σχεδιασμός στην υλοποίηση της πολιτικής χρήσεων γης

 όσο και ως προς τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το ΣτΕ των κατηγοριών χρήσεων γης, στη βάση προσαρμογής και εξειδίκευσης στις ιδιαιτερότητες, ανάγκες και επιλογές των τοπικών κοινωνιών.

Το νέο σύστημα κατηγοριοποίησης των χρήσεων γης ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις και νέες ανάγκες έχοντας ως βασικούς άξονες:

• τη διατήρηση της ζωντάνιας και συνοχής των ελληνικών πόλεων

• τη στήριξη της επιχειρηματικότητας

• την ανάδειξη της σημασίας του εξωαστικού χώρου

Επίσης, στοχεύει:

o στη βελτίωση της λειτουργίας των ελληνικών πόλεων και της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους

o στην οργάνωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων με τρόπο ώστε να μειώνονται οι δυσλειτουργίες και οι συγκρούσεις που απορρέουν από την ανάμιξη ασύμβατων μεταξύ τους χρήσεων

Περιεχόμενο

Τα βασικότερα στοιχεία του νέου ΠΔ έχουν ως εξής:

1. Καθορίζονται 13 γενικές κατηγορίες χρήσεων (άρθρο 1, παρ. Ι) οι οποίες καλύπτουν τον αστικό και εξωαστικό χώρο, σε αντιστοιχία με το πεδίο εφαρμογής των πολεοδομικών σχεδίων. Εκτός από τις περιοχές κατοικίας (αμιγούς και γενικής) οι νέες γενικές κατηγορίες χρήσεων γης περιλαμβάνουν υποδοχείς για την εγκατάσταση παραγωγικών δραστηριοτήτων, περιοχές συγκέντρωσης αστικών υποδομών και άλλων ιδιαίτερων χρήσεων, καθώς και  περιοχές άσκησης αγροτικών δραστηριοτήτων.

Κάθε μία από τις γενικές κατηγορίες περιλαμβάνει συγκεκριμένες ειδικές χρήσεις (άρθρο 1, παρ. ΙΙ), οι οποίες έχουν εμπλουτιστεί, σε σχέση με το προηγούμενο  ΠΔ και νόμο, ώστε να αποτυπωθεί το εύρος τόσο των αλλαγών στο σύγχρονο τρόπο ζωής, όσο και των κοινωνικο-οικονομικών δραστηριοτήτων, που ο αστικός και εξωαστικός χώρος καλούνται να ικανοποιήσουν.

Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπονται 47 ειδικές χρήσεις που εκτός από τις παραδοσιακές δραστηριότητες, λειτουργίες και υποδομές (όπως κατοικία, εκπαίδευση, πράσινο, βιομηχανία, μέσα μαζικής μεταφοράς κλπ), περιλαμβάνουν και νέες όπως:

 τα πράσινα σημεία και οι γωνιές ανακύκλωσης που αποτελούν βασικά εργαλεία υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων

 η αστική γεωργία – λαχανόκηποι που επιτρέπουν την καλλιέργεια στις πόλεις γεωργικών προϊόντων για ατομική κατανάλωση

 οι εγκαταστάσεις υποδοχής και φιλοξενίας μεταναστών/ προσφύγων ως αναγκαίες δομές για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης

 οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις ως βασική παραγωγική δραστηριότητα στην ύπαιθρο

 τα κέντρα αποτέφρωσης νεκρών κλπ.

Τέλος, βασική αρχή για τον καθορισμό του περιεχομένου των γενικών κατηγοριών χρήσεων γης (δηλ. του εύρους των ειδικών χρήσεων που επιτρέπονται στις επιμέρους γενικές κατηγορίες), αποτελεί τόσο η προστασία του αμιγούς πολεοδομικού χαρακτήρα κάθε γενικής χρήσης, που συνεπάγεται τον εμπλουτισμό της κύριας λειτουργίας (βλ. κατοικία, βιομηχανία, τουρισμός κλπ) με συμπληρωματικές και συμβατές  μεταξύ τους δραστηριότητες, όσο και η άρση μονοπωλιακών καταστάσεων (όπως ισχύει για την πρόβλεψη εγκατάστασης ΙΚΤΕΟ στις περιοχές γενικής κατοικίας και πολεοδομικού κέντρου).

2. Για την περαιτέρω προστασία των περιοχών κατοικίας (άρθρα 2 & 3) καθορίζονται ανώτατα μεγέθη για επιμέρους ειδικές χρήσεις με στόχο τον περιορισμό της όχλησης που τυχόν προκαλούν, π.χ. πολυκαταστήματα, αποθήκες, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος κλπ. Ταυτόχρονα, δίνεται η δυνατότητα στον πολεοδομικό σχεδιασμό να περιορίσει τα προβλεπόμενα αυτά μεγέθη, επιπλέον της δυνατότητας που του παρέχεται να εξαιρέσει επιμέρους ειδικές χρήσεις από όλες τις γενικές κατηγορίες χρήσεων γης.

3. Στις περιοχές, υποδοχείς παραγωγικών δραστηριοτήτων (άρθρα 8 -11) επιτρέπονται, με περιορισμούς, ειδικές δραστηριότητες του τριτογενή τομέα που κρίνεται ότι λειτουργούν συμπληρωματικά και σε συνέργεια με τον δευτερογενή, π.χ. χώροι  γραφείων, θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων, εκθεσιακά κέντρα κλπ. Επίσης, προβλέπεται η  γενική κατηγορία του Τεχνολογικού Πάρκου ως υποδοχέας εγκατάστασης παραγωγικών δραστηριοτήτων αιχμής, καθώς και η χωροθέτηση εγκαταστάσεων εφοδιαστικής (Κέντρα Αποθήκευσης και Διανομής). Να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με τη γενική πρόβλεψη ότι οι διατάξεις του ΠΔ τίθενται σε εφαρμογή μόνο με την εκπόνηση νέων ή την αναθεώρηση υφιστάμενων πολεοδομικών σχεδίων (Τοπικά Χωρικά Σχέδια, Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια), το ΠΔ έχει άμεση ισχύ σε όλες τις περιοχές παραγωγικών δραστηριοτήτων καθώς και σε περιοχές με κοινωφελείς λειτουργίες (άρθρο 6).

4. Με στόχο την ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής και την προστασία της γεωργικής γης προβλέπεται η γενική κατηγορία της αγροτικής χρήσης (άρθρο 14) στην οποία επιτρέπονται συμπληρωματικές με την αγροτική εκμετάλλευση δραστηριότητες, όπως η μεταποίηση τοπικά παραγόμενων αγροτικών προϊόντων και η ανάπτυξη μικρής κλίμακας αγροτουριστικών καταλυμάτων. Για τη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας γίνεται αναφορά στο ειδικό καθεστώς προστασίας που τη διέπει.

5. Για τη συνολική ρύθμιση των περιοχών του εξωαστικού χώρου που περιλαμβάνονται στην έκταση ενός δήμου (άρθρο 15), το ΠΔ παραπέμπει στις αντίστοιχες ζώνες που προβλέπει ο νέος νόμος 4447/2016 για το χωρικό σχεδιασμό, οι οποίες λειτουργούν συμπληρωματικά με τις περιοχές ειδικής προστασίας που προβλέπονται από τον ίδιο νόμο.

6. Τέλος, σε αντίθεση με τον ν. 4269/2014, οι οικισμοί καταργούνται ως γενική κατηγορία χρήσης. Ωστόσο, στο άρθρο 16 προβλέπεται ένα εύρος δραστηριοτήτων (ειδικών χρήσεων) που επιτρέπεται να εγκατασταθούν σε, νομίμως, οριοθετημένους οικισμούς με πληθυσμό μικρότερο από 2.000 κατοίκους, μέχρι την ολοκλήρωση και θεσμοθέτηση του πολεοδομικού σχεδιασμού.

Την ιδανική «υπουργειο-Πολιτεία» του μέλλοντος παρουσίασαν χθες οι υπουργοί Ανάπτυξης και Οικονομικών σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου για το μεγαλόπνοο σχέδιο του νέου Κυβερνητικού Πάρκου «Ανδρέας Λεντάκης» στους χώρους της παλιάς ΠΥΡΚΑΛ -νυν Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ)- στον Υμηττό.

Τον πανηγυρικό τόνο είχε δώσει ο πρωθυπουργός σε φιέστα στις 3 Απριλίου στους υπαίθριους χώρους των εργοστασίων, ενώ εκτός των τειχών πραγματοποιούνταν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας από κατοίκους και εργαζομένους της ΕΑΣ. Οι μεν κάτοικοι λένε «όχι στην υπουργούπολη» και ζητάνε να αποδοθεί στους δημότες η έκταση των 155 στρεμμάτων, ενώ οι εργαζόμενοι εκφράζουν ανησυχίες για υποβάθμιση της ΕΑΣ από τη μεταφορά της μονάδας του Υμηττού στο συγκρότημα του Λαυρίου.

Μια πρώτη ιδέα του πώς φαντάζεται το κέντρο της Αθήνας μετά την απομάκρυνση των 9 υπουργείων και υπηρεσιών που στεγάζονται σήμερα σε 127 κτίρια στο λεκανοπέδιο έδωσε ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης. Ως παράδειγμα ανέφερε το πρώην κτίριο του υπουργείου Παιδείας στην οδό Μητροπόλεως, που σήμερα είναι «ένα από τα καλύτερα ξενοδοχεία της Αθήνας με την ομορφότερη θέα». Επιπλέον παρέθεσε το προσωπικό του όραμα για το υπουργικό του γραφείο στο υπουργείο Οικονομικών στο Σύνταγμα, το οποίο -όπως είπε- «θα ήταν ένα άριστο ξενοδοχείο με μία από τις καλύτερες θέες που μπορεί να έχει κάποιο δωμάτιο στο κέντρο της Αθήνας».

Ο ίδιος έκανε λόγο για «απελευθέρωση πολλών κτιρίων» που θα αξιοποιηθούν και θα αυξήσουν την αξία γης στο κέντρο της πρωτεύουσας, ενώ η συγκέντρωση των υπουργείων στον ίδιο χώρο θα διευκολύνει τους πολίτες και η απόδοση 120 στρεμμάτων πάρκου και κοινόχρηστων χώρων στους δημότες θα αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής.

Τα προσδοκώμενα δημοσιονομικά οφέλη από τη μετεγκατάσταση των υπουργείων και υπηρεσιών ανέλυσε ο υπουργός Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρας, εκτιμώντας τα σε 1 δισ. ευρώ σε βάθος 30ετίας. Το συνολικό κόστος κατασκευής του Κυβερνητικού Πάρκου ανέρχεται στα 250 εκατ. ευρώ και θα βαρύνει τον ιδιώτη που θα αναλάβει το έργο μέσω ΣΔΙΤ, ενώ ο διαγωνισμός αναμένεται να ξεκινήσει το 2022 και το έργο να παραδοθεί ώς το 2026.

«Win-win πρωτοβουλία» αποκάλεσε το μελλοντικό Κυβερνητικό Πάρκο ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Α. Σκέρτσος, ενώ ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης Ν. Παπαθανάσης το χαρακτήρισε «εμβληματικό έργο» που θα αλλάξει ριζικά τη λειτουργία σημαντικών τμημάτων της δημόσιας διοίκησης. Τέλος, ο γενικός γραμματέας ΣΔΙΤ και Ιδιωτικών Επενδύσεων Ορ. Καβαλάκης παρουσίασε το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου, πλέκοντας το εγκώμιο των ΣΔΙΤ ως έργων που «απελευθερώνουν δημόσιους πόρους για να επιδιωχθούν περισσότερες αναπτυξιακές προτεραιότητες», καθώς το Δημόσιο δεν πληρώνει το έργο με την παραλαβή αλλά «όσο το έργο είναι διαθέσιμο τόσο θα πληρώνει», επιχείρημα ωστόσο που μπορεί να εκληφθεί και σαν δίκοπο μαχαίρι αφού το Δημόσιο καθίσταται «νοικάρης» και όμηρος των ιδιωτών-κατασκευαστών.

Με το έργο διαφωνούν παρατάξεις της αντιπολίτευσης του Δήμου Δάφνης-Υμηττού που κάλεσαν χθες σε έκτακτο δημοτικό συμβούλιο καταγγέλλοντας τη στάση του δημάρχου Αν. Μπινίσκου, ο οποίος τάχθηκε υπέρ της κατασκευής του Κυβερνητικού Πάρκου, παραβιάζοντας αποφάσεις που ζητούσαν να αποδοθεί ο χώρος στους δημότες. Σφοδρές ενστάσεις θέτει και η ΠΟΕΜΥΔΑΣ, η Ομοσπονδία Μηχανικών του Δημοσίου, σε χθεσινή επιστολή της, με κρίσιμα ερωτήματα για τη σκοπιμότητα, το κόστος του έργου, τις αρνητικές συνέπειες των ΣΔΙΤ, την έλλειψη συγκοινωνιακής μελέτης αλλά και την απαξίωση των δημόσιων τεχνικών υπηρεσιών, που δεν ρωτήθηκαν καθόλου. «Ισχύει ότι το πρωθυπουργικό γραφείο ανέθεσε σε δύο μελετητικά γραφεία να εκπονήσουν προκαταρκτική πρόταση;» ρωτάνε χαρακτηριστικά.