Η Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου 2014 έχει οριστεί ως ημερομηνία-σταθμός για την οριστική νομιμοποίηση δηλωμένων και αδήλωτων αυθαιρέτων. Οι συνέπειες για όσους από τους ενδιαφερομένους χάσουν τη «μαγική» προθεσμία είναι:

* Χάνουν οριστικά την πρώτη κατηγορία ευνοϊκών δόσεων. Η συνέπεια αυτή αφορά ιδιοκτήτες που κάνουν δήλωση για πρώτη φορά αυθαίρετης κατασκευής ή πολεοδομικής υπέρβασης, αν δεν υποβάλουν δήλωση μέχρι τις 7 Φεβρουαρίου 2014, πληρώνοντας παράλληλα το παράβολο υπέρ του Δημοσίου και την πρώτη δόση του προστίμου νομιμοποίησης. Πιο συγκεκριμένα οι ενδιαφερόμενοι χάνουν το προνόμιο των 102 μηνιαίων ή 17 εξαμηνιαίων δόσεων και περνούν στην επόμενη κατηγορία δόσεων, δηλαδή τις 84 μηνιαίες ή 14 εξαμηνιαίες δόσεις. Πράγμα που σημαίνει αύξηση της μηνιαίας δόσης για τη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων από 50 σε 80 ευρώ (ποσοστό αύξησης 60%).

** Πληρώνουν ξανά παράβολο υπέρ του ελληνικού Δημοσίου από 500 έως 10.000 ευρώ, ανάλογα με την κατηγορία και την επιφάνεια του αυθαιρέτου. Η συνέπεια αυτή αφορά τους περίπου 400.000 ιδιοκτήτες αυθαιρέτων, που κάνουν «δήλωση-γέφυρα» από το «νόμο Παπακωνσταντίνου» στο «νόμο Καλαφάτη», εφόσον έχουν πληρώσει μόνον το παράβολο είτε οφείλουν περισσότερες από δύο δόσεις του προστίμου.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ όσον αφορά τις προθεσμίες, ισχύουν συγκεκριμένα τα εξής:

Α Για όσους έχουν ενταχθεί στις διατάξεις του νόμου 4014/2011 και έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές ή έχουν πληρώσει μόνο παράβολο: Τα στοιχεία των δηλώσεων κατά τις διατάξεις του Ν. 4014/2011 με ληξιπρόθεσμες οφειλές ή σε αρχική υποβολή με πληρωμένο παράβολο μεταφέρονται υποχρεωτικά στις διατάξεις του Ν. 4178/2013 μέσα στο πρώτο εξάμηνο εφαρμογής του Ν. 4178/2013, δηλαδή μέχρι τις 7/8/2014. Επομένως, από τις 8/2/2014 η ένταξή τους στο νόμο 4178 γίνεται εξαρχής και όχι με μεταφορά δήλωσης από το 4014/2013, χάνοντας όχι μόνο το προνόμιο των περισσοτέρων δόσεων αλλά υποχρεούνται και σε πληρωμή νέου παραβόλου.

Β Για όσους κάνουν νέα δήλωση αυθαιρέτου ή κτηρίου με αυθαιρεσία: Δηλώσεις με πληρωμή παραβόλου που θα πραγματοποιηθεί έως και 7/2/2014, εντάσσονται στην περίπτωση της παρ. 2α του άρθρου 21 του ν. 4178/2013 και παρέχονται οι εξής τρόποι εξόφλησης του ενιαίου ειδικού προστίμου: 1) Εφάπαξ εξόφληση (έκπτωση 20%) με προθεσμία καταβολής έως και τη 10η/2/2014. 2) Εξόφληση του 30% (έκπτωση 10%) με προθεσμία καταβολής έως και τη 10η/2/2014. Οι επόμενες προς εξόφληση δόσεις δύναται να είναι μηνιαίες ή τριμηνιαίες. 3) 102 μηνιαίες δόσεις (ελάχιστο ποσό δόσης 50 ευρώ) με προθεσμία καταβολής των πρώτων 6 δόσεων έως και τη 10η/2/2014. 4) 17 εξαμηνιαίες δόσεις (ελάχιστο ποσό δόσης 300 ευρώ) με προθεσμία καταβολής της πρώτης δόσης έως και τη 10η/2/2014.

Ανταλλαγή ακόμη και με δημόσιες χορτολιβαδικές εκτάσεις για να μπορούν να χτίσουν, υποτίθεται, οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί που κατέχουν δάση και δασικές εκτάσεις τάζει ψηφοθηρώντας το ΥΠΕΚΑ με νομοσχέδιο περιεχομένου και ποιότητας χαμηλότερο ακόμη και συνοικιακού μεσιτικού γραφείου. Με αλληλοαναιρούμενες διατάξεις οι οποίες προσκρούουν στο Σύνταγμα, στην ισχύουσα δασική και πολεοδομική νομοθεσία, στη νομολογία του ΣτΕ, αλλά και στην κοινή λογική, προβλέπεται δημιουργία "Υποδοχέων Συντελεστή Δόμησης Οικοδομικών Συνεταιρισμών" στα όρια εγκαταλελειμμένων οικισμών, οι οποίοι όμως... έχουν μόνιμο πληθυσμό "μικρότερο των 150 κατοίκων". Οι παραπάνω ζώνες μπορούν να χωροθετηθούν και σε νησιά άνω των 30 τετραγωνικών χιλιομέτρων και ο μέσος αριθμός κατοίκων ανά τετραγωνικό χλμ. να είναι μικρότερος του 25. Επιτρέπονται και δύο με έκταση μικρότερη των 200 στρεμμάτων και η μεταξύ τους απόσταση να υπερβαίνει τα 3 χλμ.

Η διαδικασία ανταλλαγής υλοποιείται μέσω της Τράπεζας Γης και μεταφοράς συντελεστή δόμησης. Η έκταση που αποδίδεται ως αντάλλαγμα πρέπει να βρίσκεται στην ίδια ή σε όμορη περιφέρεια με το ακίνητο ανταλλαγής, όμως κατ' εξαίρεση τα ακίνητα εντός Αττικής ανταλλάσσονται με εκτάσεις σε όλη την επικράτεια. Ως δικαιούχοι ανταλλαγής περιγράφονται "όλοι οι συνεταιρισμοί που είναι ιδιοκτήτες (κύριοι) δασών, ή δασικών εκτάσεων, ή εκτάσεων όπου απαγορεύεται η δόμηση, ή διέπονται από ειδικό καθεστώς προστασίας, ή αποτελούν τμήμα γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, ή δεν μπορούν να αξιοποιηθούν για άλλους λόγους προστασίας".\

Θεσπίζονται δε επτά κατηγορίες προτεραιότητας. Ανάλογα με την κατηγορία οι δικαιούχοι ανταλλαγής... προκύπτουν με κλήρωση "η οποία θα γίνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα λαμβάνοντας υπόψη τη σειρά προτεραιότητας". Το νομοσχέδιο επαναφέρει τμήμα προτάσεων σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο είχε δημοσιοποιηθεί στο παρελθόν ως μνημονιακή υποχρέωση για τις κατηγορίες και το περιεχόμενο των χρήσεων γης.

Οι γενικές κατηγορίες χρήσεων αυξάνονται σε 20, στις οποίες περιλαμβάνεται και η ακατανόητη κατηγορία "οικονομικές δραστηριότητες". Το παράδοξο είναι ότι σχετική διάταξη υπαγορεύει ότι κάθε χωροταξικό σχέδιο με το οποίο καθορίζονται χρήσεις γης υποχρεούται να χωροθετήσει ζώνες με το σύνολο των γενικών κατηγοριών χρήσεων εκτός από τις εγκαταστάσεις υψηλής όχλησης και Επιχειρηματικών Πάρκων... Στις περιοχές αμιγούς κατοικίας πλέον επιτρέπονται και ξενοδοχεία έως 50 κλινών, όπως και πρωτοβάθμια περίθαλψη. Απαγορεύει δε κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό στις περιοχές αμιγούς κατοικίας τα πρώτα οικοδομικά τετράγωνα επί κεντρικών οδών να λαμβάνουν τέτοια χρήση. Παρομοίως και στις περιοχές επέκτασης του Σχεδίου Πόλης για τα γήπεδα που έχουν πρόσωπο επί εθνικών, επαρχιακών και κύριων δημοτικών οδών. Στις περιοχές γενικής κατοικίας αναρμοδίως επιτρέπει εργαστήρια χαμηλής όχλησης "τα οποία απαλλάσσονται από τη διαδικασία άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας και εγκαταστάσεις αποθήκευσης χαμηλής όχλησης".

Προς δόξαν πάλι του του σχεδιασμού, οι χρήσεις πολεοδομικού κέντρου (κατοικία, εκπαίδευση, γραφεία, τράπεζες και πλήθος άλλων εμπορικών χρήσεων) εγκαθίστανται υποχρεωτικά στα οικοδομικά τετράγωνα με πρόσοψη σε υπάρχουσες κύριες αρτηρίες και συλλεκτήριες οδούς του οδικού δικτύου του δήμου ή σε προβλεπόμενες από Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο. Υπονομεύει δε εξ αρχής την "ακεραιότητα" των κοινόχρηστων χώρων (πλατείες, άλση, χώροι πρασίνου κ.ά.), καθώς επιτρέπει "περιορισμένης έκτασης χρήσεις: εστίαση, αναψυκτήρια, χώροι συνάθροισης κοινού και αναψυχής, κατασκευή υπόγειων χώρων για τη στάθμευση αυτοκινήτων με μέριμνα διατήρησης τυχόν υψηλής βλάστησης που φέρουν".

Eκ νέου έως τις 7 Φεβρουάριου μπορούν να δηλώσουν το αυθαίρετό τους, χωρίς προσθετή οικονομική επιβάρυνση, όσοι είχαν υπαχθεί στο παρελθόν στο νόμο Παπακωνσταντίνου, και έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές ή έχουν πληρώσει μόνο το παράβολο. Εως τις 7 Φεβρουαρίου η νέα δήλωση αυθαιρέτων Παράλληλα, η 7η Φεβρουαρίου είναι η καταληκτική ημερομηνία για τους ιδιοκτήτες αυθαιρέτου που επιθυμούν να ωφεληθούν από τη δυνατότητα πληρωμής της οφειλής σε 102 μηνιαίες ή 17 εξαμηνιαίες δόσεις που προβλέπει ο νέος νόμος. Όσοι δε προλάβουν την καταληκτική ημερομηνία έχουν τη δυνατότητα να λάβουν 20% έκπτωση του συνολικού προστίμου, εάν εξοφλήσουν εφάπαξ, ή 10% έκπτωση εάν εξοφλήσουν το 30% του συνολικού προστίμου. Μπορούν δε να επωφεληθούν από τις 102 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο πόσο 50 ευρώ. Τα πρόστιμα των αυθαιρέτων, ετά την παρέλευση της προθεσμίας, θα πρέπει να εξοφληθούν σε 84 μηνιαίες ή 14 εξαμηνιαίες δόσεις.

Ρυθμίσεις εξπρές για την δόμηση προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος. Οι άλλες βασικές πολεοδομικές ρυθμίσεις προβλέπουν:

* Οικοδομική άδεια για αυθαίρετα: Παρέχεται η δυνατότητα σε όσες αυθαίρετες κατασκευές τηρούν τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις ή τηρούσαν αυτές που ίσχυαν κατά το χρόνο κατασκευής τους (δηλαδή έχουν τα επιτρεπόμενα μεγέθη αλλά δεν εξέδωσαν οικοδομική άδεια κατά την κατασκευή) να προχωρήσουν σε έκδοση ή αναθεώρηση άδειας δόμησης για όσες εργασίες απαιτείται άδεια δόμησης και σε έκδοση έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας για όσες εργασίες απαιτείται έγκριση εργασιών μικρής κλίμακας ή 48ωρη ενημέρωση.

* Νομιμοποίηση υπόγειων μηχανοστασίων: Εντάσσονται στις διατάξεις που ισχύουν για μουσεία, θέατρα και νοσοκομεία ή θεραπευτήρια οι χώροι εκπαιδευτηρίων ή ερευνητικών κέντρων για την εγκατάσταση μηχανολογικών εγκαταστάσεων στον πρώτο υπόγειο χώρο κύριας χρήσης εκτός του περιγράμματος της ανωδομής.

* Ρυθμίσεις για προσθήκες και τροποποιήσεις σε ακίνητα: Αυστηροποιείται το πλαίσιο και επιλύονται παρερμηνείες όσον αφορά τις προϋποθέσεις που δίνει ο ΝΟΚ για προσθήκες σε νομίμως υφιστάμενα κτήρια, αυξάνοντας τα απαραίτητα υπολειπόμενα τετραγωνικά του συντελεστή δόμησης.

* Υπέρβαση ύψους για φυτεμένα δώματα: Δίνεται η δυνατότητα υπέρβασης ύψους για την κατασκευή φυτεμένου δώματος σε υφιστάμενα κτήρια στα οποία έχει εξαντληθεί το ύψος που προβλέπεται στην περιοχή. Προβλέπεται ότι «σε περιπτώσεις κατασκευής φυτεμένων δωμάτων επιφάνειας μεγαλύτερης του 50% της καθαρής επιφάνειας δώματος, τα ανωτέρω μέγιστα επιτρεπόμενα ύψη, ως ισχύουν, προσαυξάνονται κατά 1,00 μ. και των στεγών κατά 0,40 μ. και ομοίως σε υφιστάμενα κτήρια στα οποία έχει γίνει εξάντληση ύψους περιοχής».

* «Μπόνους» δόμησης σε πολυκατοικίες: Προβλέπεται ότι «επιτρέπεται υπέρβαση του ύψους, όπως αυτό εκάστοτε ισχύει, μέχρι 1 μέτρο, στις περιπτώσεις όπου το ισόγειο του κτηρίου χρησιμοποιείται κατά ποσοστό 50% τουλάχιστον για στάθμευση αυτοκινήτων. Το ίδιο ισχύει όταν στην πιο πάνω περίπτωση το κτήριο κατασκευάζεται σε υποστυλώματα (πιλοτές) κατ' εφαρμογήν της παρ. 6 ιζ' του άρθρου 11 του Ν. 4067/12 και ο ελεύθερος ημιυπαίθριος χώρος του διατίθεται αποκλειστικά για στάθμευση αυτοκινήτων». * Προσθήκες σε κατεδαφιστέα κτήρια: Προβλέπεται ότι προσθήκη σε νομίμως υφιστάμενο κτήριο με τμήμα που έχει εξαιρεθεί οριστικά της κατεδάφισης με τους νόμους περί αυθαιρέτων μπορεί να γίνει μόνο στο νόμιμο τμήμα του κτηρίου.

* Ερμηνείες του ΝΟΚ: Δίνεται η δυνατότητα για πρώτη φορά να επιλύονται θέματα διαφορετικών ερμηνειών του ΝΟΚ και της πολεοδομικής νομοθεσίας μεταξύ του πολίτη και της υπηρεσίας, όπως ακριβώς προβλέπεται και για διαφωνία μεταξύ υπηρεσιών, δηλαδή με απόφαση του υπουργού ΠΕΚΑ έπειτα από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων.

* Τροποποιήσεις ειδικών ρυθμίσεων δόμησης: Μεταξύ άλλων, προβλέπεται ότι επιτρέπεται η διάσπαση του ενιαίου κτηρίου μετά τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής και με τις εξής προϋποθέσεις: Μορφολογικά να αποτελούν ένα ενιαίο αρχιτεκτονικό σύνολο. Οταν το ενιαίο κτήριο αποτελεί σύνθεση περισσότερων όγκων, η σύνδεση αυτών επιβάλλεται να έχει πλάτος τουλάχιστον 1,20 μ. και να προσμετράται τουλάχιστον σε έναν από τους συντελεστές δόμησης ή κάλυψης.