Παραθεριστικό σπίτι κοντά στο κύμα της θάλασσας, ένα μικρό διαμέρισμα ως τόπος απόσυρσης από τη βουή σε λίμνες ή σε βουνά… Πριν από την επιδημιολογική κρίση τα παραθεριστικά ακίνητα ήταν το όνειρο πολλών. Όνειρο, γιατί έμενε συνήθως ανεκπλήρωτο λόγω των απλησίαστων τιμών αγοράς. Η δεύτερη κατοικία ή το σπίτι για το Σαββατοκύριακο υπόσχεται απόσταση από την καθημερινότητα και περισσότερο πράσινο. Και ιδιαίτερα σε εποχή με μέτρα φυσικής απόστασης γίνεται αντικείμενο του πόθου. «Η ζήτηση για παραθεριστικά ακίνητα είναι επιβεβαιωμένα περισσότερη από ότι προ δημοσιονομικής κρίσης» δηλώνει ο Ντάνιελ Ρίτερ, συνέταιρος στο μεσιτικό γραφείου Poll. «Η επιθυμία εξόδου από την πόλη για τη φύση και αποφυγή επαφών έχει ενισχυθεί».

Στη γλώσσα των αριθμών για μια παραθεριστική κατοικία σε νησιά της Βόρειας Θάλασσας, που πριν την πανδημία το τετραγωνικό κόστιζε πάνω από 10.000 ευρώ, τώρα έχει μπει καπέλο γύρω στο 20%. Η αγορά γίνεται συνήθως για ιδιοκατοίκηση και όχι για εκμίσθωση. «Η ζήτηση επικεντρώνεται σε περιοχές διακοπών όπως στη Βόρεια Θάλασσα και την Βαλτική, στις Άλπεις και τον Μέλανα Δρυμό» συμπληρώνει ο Ρίτερ. «Αλλά στη περίοδο του κορωνοϊού προτιμούνται και περιοχές που βρίσκονται στη σκιά των σούπερ προορισμών. Για παράδειγμα, περιοχές στο Άιφελ της Ρηνανίας Παλατινάτου, στον ποταμό Μοζέλα, στο Σπρέεβαλντ του κρατιδίου του Βρανδεμβούργου. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι βρίσκονται κοντά σε μητροπόλεις, όπως η Φρανκφούρτη, το Ντίσελντορφ, η Κολωνία ή το Βερολίνο. «Γενικά η εύκολη και γρήγορη προσβασιμότητα σε περίοδο πανδημίας είναι ένα βασικό κριτήριο, γιατί η διάθεση για αεροπορικά ταξίδια δεν είναι μεγάλη» επισημαίνει ο Ρίτερ, «ο κορωνοϊός αποδεικνύεται σύμμαχος της εγχώριας αγοράς ακινήτων». Αλλά και το μεσιτικό γραφείο Engel & Völkers καταγράφει περισσότερη ζήτηση για παραθεριστικά ακίνητα στη Γερμανία. «Λόγω πανδημίας η ζήτηση στη Βόρεια Θάλασσα και στη Βαλτική, όπως και σε περιοχές των Άλπεων, στις λίμνες στη νότια Γερμανία έχει εμφανώς αυξηθεί» επιβεβαιώνει ο Κάι Έντερς, μέλος του διοικητικού συμβουλίου.

Οι αυξήσεις των τιμών αγοράς και ενοικίασης το αποδεικνύουν, εκτός του ότι ανθεί ο εσωτερικός τουρισμός. Ιδιαίτερα δημοφιλείς είναι ήρεμες και απομακρυσμένες μικρές πόλεις και τόποι, που προσφέρουν χώρο για ανθρώπινη απομάκρυνση, αλλά παρόλα αυτά έχουν καλό δίκτυο πρόσβασης σε υπηρεσίες, όπως γεωοικονομικές δομές και γρήγορο ίντερνετ. Αλλά όποιος θέλει εξοχικό σε δημοφιλείς προορισμούς και τουριστικές περιοχές, θα πρέπει να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη.

Τις υψηλότερες τιμές για τέτοια σπίτια καταγράφει το μεσιτικό γραφείο Engel & Völkers στο νησί Ζυλτ. Στο κοσμικό νησί της Βόρειας Θάλασσας αν ψάχνει κανείς θερινό σπίτι σε καλή τοποθεσία το τετραγωνικό ανεβαίνει μέχρι και 20.000 ευρώ το τμ. Στην ίδια τιμή το τετραγωνικό στo νησί Νόρντεμεϊ αλλά και στη λίμνη Τέγκερνζεε σύμφωνα με το μεσιτικό γραφείο. «Ενδιαφέρον καταγράφεται όμως και για ακίνητα που η τιμή τους κυμαίνεται γύρω στα 150.000 ευρώ. Πελάτες από πόλεις ενδιαφέρονται για ακίνητα, για παράδειγμα, στο κρατίδιο Σλέσβιχ Χολστάιν, τα οποία αγοράζουν μάλιστα με δικό τους κεφάλαιο χωρίς δάνειο. Πιο φτηνά κοστίζουν κατοικίες στην ενδοχώρα. «Όταν το υδάτινο στοιχείο είναι μακριά και χρειάζεται να το προσεγγίσει κανείς με το αυτοκίνητο, αναφερόμαστε σε άλλες πιο φτηνές τιμές» τονίζει ο Ντάνιελ Ρίτερ.

Το ενδιαφέρον είναι ότι σε εποχές κορωνοϊού η δεύτερη κατοικία δεν χρησιμοποιείται πλέον μόνο ως δεύτερη. «Παρατηρούμε την τάση ότι η παραθεριστική και η δεύτερη κατοικία χρησιμοποιούνται περισσότερο ως κινητός εργασιακός χώρος» παρατηρεί το μεσιτικό γραφείο Engel & Völkers. Με την κατάργηση των επαγγελματικών ταξιδιών και των επαφών με τη φυσική παρουσία των πελατών, τίποτα πια δεν είναι αδύνατο. «Αλλά υπάρχουν κάποιες παγίδες όταν θέλει κανείς να αγοράσει παραθεριστική κατοικία» προειδοποιεί ο Ματίας Βάζενακ, διευθυντής του Στεγαστικού Ταμιευτηρίου ΕΠΕ στο Πότσνταμ. Η εταιρεία του διαχειρίζεται δεύτερες κατοικίες στη Βαλτική.

«Βασικά δεν επιτρέπεται να ενοικιάζονται όλες οι παραθεριστικές κατοικίες, και όσες βρίσκονται σε προνομιακή θέση κοντά στην παραλία έχουν σταθερή αξία, αλλά είναι πολύ ακριβές» εξηγεί ο Βάζενακ. «Ως επένδυση κεφαλαίων δεν προσφέρεται, μόνο ίσως για παρκάρισμα ρευστού». Λόγω των χαμηλών επιτοκίων και της μεγάλης ζήτησης δεύτερης κατοικίας η προσφορά δεν επαρκεί. «Και για να είναι προσοδοφόρα μια μίσθωση, πρέπει να διαρκεί από 120 με 150 ημέρες το χρόνο. Πιο πολύπλοκη είναι η κατάσταση σε παραθεριστικές κατοικίες στο εξωτερικό, για παράδειγμα στη Μεσόγειο. «Ασφάλεια δικαίου, η συμβολαιογραφική πράξη αγοράς, το δικό μας σύστημα κτηματολογίου και οι οικοδομικές άδειες δεν υπάρχουν πάντα στο εξωτερικό. Ίσως από χόμπι και αγάπη στα ακίνητα, μπορεί κανείς να το τολμήσει, αλλά πάντα έχοντας έναν ειδήμονα στο πλευρό του. Μόνος του μπορεί κανείς να έχει κακές εκπλήξεις» λέει ο Βάσενακ και συστήνει να επισκέπτεται κανείς το ακίνητο που θέλει να αγοράσει εκτός περιόδου διακοπών, γιατί το όνειρο για ένα «μικρό σπίτι στο λιβάδι» μπορεί να είναι εκτός πραγματικότητας. «Συχνά πολλοί ιδιοκτήτες ξαφνιάζονται όταν αντιλαμβάνονται ότι εκτός σεζόν καταστήματα, μπαρ και εστιατόρια είναι κλειστά. Και όταν επικρατεί σκοτάδι και δεν υπάρχει φως ούτε για δείγμα, τότε γρήγορα μπορεί να κατοικοεδρεύσει στη νέα κατοικία η θλίψη.»

Προσοχή σχετικά με τα μέτρα στήριξης συνέστησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προειδοποιώντας για τους κινδύνους που γέννησε η πανδημία. Στην εξαμηνιαία έκθεσή της για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, η ΕΚΤ τονίζει ότι οι μεγαλύτερες οικονομικές αδυναμίες της Ευρώπης είναι τα υψηλά επίπεδα χρέους και μία φούσκα στις τιμές των ακινήτων.

«Οι χώρες αντιμετωπίζουν μία ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ μίας πρόωρης προσαρμογής των μέτρων στήριξης, η οποία μπορεί να συμβάλει σε ένα κύμα εταιρικών χρεοκοπιών, και στη διατήρηση των μέτρων στήριξης για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, διατηρώντας έτσι στη ζωή μη βιώσιμες εταιρείες», ανέφερε η ΕΚΤ.

Η συνεχιζόμενη ανάγκη για στήριξη του ιδιωτικού τομέα μπορεί να ενισχύσει τις ανησυχίες για τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους των ευάλωτων χωρών της περιοχής, δεδομένου ότι το δημόσιο χρέος αυξήθηκε πολύ πέρυσι, πρόσθεσε.

Ωστόσο, η κεντρική τράπεζα σημείωσε ότι είναι χαμηλοί οι βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι από το υψηλότερο δημόσιο χρέος, δεδομένων των χαμηλών επιτοκίων και της πρόσφατης τάσης για την έκδοση πολύ μακροπρόθεσμων ομολόγων που «κλειδώνουν» τα χαμηλά επιτόκια.

«Καθώς η ευρωζώνη αναδύεται από το τρίτο κύμα της πανδημίας, οι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα παραμένουν αυξημένοι και έχουν κατανεμηθεί πιο άνισα», δήλωσε σχετικά ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λούις ντε Γκίντος.

«Η εκτεταμένη υποστήριξη, ιδίως για τις εταιρείες, θα μπορούσε σταδιακά να μετακινηθεί από την ευρεία βάση σε πιο στοχευμένη», πρότεινε ο Ντε Γκίντος.

Οι τιμές των ακινήτων αποτελούν μία άλλη πηγή αδυναμίας, ιδιαίτερα αυτές των εμπορικών ακινήτων, μίας αγοράς που χαρακτηριζόταν από υψηλή ζήτηση και υπερβολικές αποτιμήσεις στα προ της πανδημίας χρόνια. Οι τιμές των εμπορικών ακινήτων αντιμετωπίζουν ήδη σημαντική διόρθωση καθώς η πανδημία αλλάζει τις εργασιακές συνήθειες, ενώ είναι πιθανές και περαιτέρω μειώσεις τους, οδηγώντας σε πιθανές πιστωτικές απώλειες ή σε συμπίεση των ενεχύρων.

«Η αυξανόμενη υπερτίμηση τα τελευταία χρόνια έχει αφήσει περιθώριο για σημαντική μείωση των τιμών, καθώς η πλειονότητα των επενδυτών δηλώνουν ότι οι αποτιμήσεις δεν έχουν πιάσει πάτο ακόμη… Η δραστηριότητα παρέμεινε στα μισά περίπου επίπεδα του μακροπρόθεσμου μέσου όρου, συγκαλύπτοντας πιθανόν μία περαιτέρω μείωση στις τιμές των ακινήτων». Αυτό είναι δυνητικά ένα σημαντικό πρόβλημα, καθώς οι χορηγήσεις δανείων για εμπορικά ακίνητα αντιστοιχούν στο 7% της έκθεσης των τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα, αναφέρει η έκθεση της ΕΚΤ.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι αγορές οικιστικών ακινήτων είναι σε καλύτερη κατάσταση, αλλά η υπερτίμηση, εν μέρει λόγω των πολύ φθηνών δανείων, είναι ήδη φανερή. «Ο κίνδυνος μίας διόρθωσης στις αγορές κατοικιών έχει αυξηθεί εν μέσω ενδείξεων για υψηλές αποτιμήσεις στην Ευρωζώνη ως σύνολο», ανέφερε η ΕΚΤ. Ο καθοδικός κίνδυνος για τις τιμές των κατοικιών προοιωνίζεται μία επιβράδυνση της αύξησης των τιμών το επόμενο έτος, αλλά δεν αναμένεται μία μείωσή τους, πρόσθεσε.