Φορολογούμενοι που το 2020 επλήγησαν οικονομικά από την επιδημία του κορονοϊού και απαλλάσσονται από τα τεκμήρια διαβίωσης με διατάξεις που ψηφίστηκαν πρόσφατα από τη Βουλή θα πληρώσουν φέτος Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) μειωμένο κατά 50% ή ακόμη και θα απαλλαγούν πλήρως από την υποχρέωση πληρωμής του φόρου αυτού για φέτος. Πρόκειται για ιδιοκτήτες ατομικών επιχειρήσεων, εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα και εκμισθωτές ακινήτων που κατά τη διάρκεια του 2020 υπέστησαν σημαντικές απώλειες εισοδημάτων και περιλαμβάνονται στις «πληττόμενες» επιχειρήσεις και οικογένειες, οι οποίες έχουν λάβει οικονομικές ενισχύσεις και αποζημιώσεις για τα χαμένα τους εισοδήματα.

Τα ετήσια φορολογητέα οικογενειακά εισοδήματα των συγκεκριμένων φορολογουμένων, λόγω της πολύ μεγάλης μείωσης που υπέστησαν κατά τη διάρκεια του 2020, έχουν υποχωρήσει κάτω από τα εισοδηματικά όρια που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία για τη χορήγηση απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ. Επίσης τα τεκμήρια διαβίωσης, τα οποία προσδιορίζουν φέτος τα οικογενειακά εισοδήματά τους σε πολύ πιο υψηλά επίπεδα τόσο από τα πραγματικά όσο και από τα όρια για τη χορήγηση των απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ, δεν πρόκειται να ισχύσουν για τους συγκεκριμένους φορολογούμενους. Δηλαδή τα εξωπραγματικά τεκμαρτά εισοδήματα τα οποία προκύπτουν φέτος από την εφαρμογή των τεκμηρίων δεν πρόκειται να ληφθούν υπόψη για να κριθεί εάν πληρούνται τα εισοδηματικά κριτήρια για τη χορήγηση απαλλαγών από τον ΕΝΦΙΑ. Το αποτέλεσμα των εξελίξεων αυτών θα είναι οι εν λόγω φορολογούμενοι να απαλλαγούν φέτος, για πρώτη φορά, από το 50% ή ακόμη και από το σύνολο του ΕΝΦΙΑ που αναλογεί στην ακίνητη περιουσία τους.

Σύμφωνα, ειδικότερα, με την ισχύουσα νομοθεσία, δικαιούχος απαλλαγής από το 50% του ΕΝΦΙΑ είναι κάθε φορολογούμενος που, μεταξύ άλλων, είχε κατά το προηγούμενο έτος «συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα» μέχρι 9.000 ευρώ. Το όριο αυτό προσαυξάνεται κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο και για κάθε εξαρτώμενο τέκνο της οικογένειας.

Επιπλέον, στις οικογένειες που είναι τρίτεκνες ή πολύτεκνες ή περιλαμβάνουν ανάπηρα άτομα κατά ποσοστό 80% και άνω χορηγείται πλήρης απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ εφόσον, μεταξύ άλλων, το «συνολικό ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα» του προηγούμενου έτους δεν έχει υπερβεί τις 12.000 ευρώ. Το όριο αυτό προσαυξάνεται κατά 1.000 ευρώ για τον ή τη σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος.

Όπως γίνεται αντιληπτό, η σημαντική μείωση των πραγματικών ετήσιων φορολογητέων εισοδημάτων εκατομμυρίων φορολογουμένων κατά τη διάρκεια του 2020 σε συνδυασμό με τη μη εφαρμογή των τεκμηρίων διαβίωσης, που κάθε χρόνο προσδιορίζουν σε πολλούς τεκμαρτά ετήσια φορολογητέα οικογενειακά εισοδήματα πολύ μεγαλύτερα από τα πραγματικά, θα έχει ως συνέπεια πάρα πολλοί εκ των φορολογουμένων αυτών να εμφανίσουν για πρώτη φορά ετήσια οικογενειακά εισοδήματα χαμηλότερα των εισοδηματικών ορίων που προβλέπονται για μερική ή ολική απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ. Το αποτέλεσμα θα είναι να αυξηθεί φέτος σημαντικά ο αριθμός των φυσικών προσώπων που θα πληρώσουν ΕΝΦΙΑ μειωμένο κατά 50% καθώς και ο αριθμός των τριτέκνων και των πολυτέκνων που θα απαλλαγούν πλήρως από τον ΕΝΦΙΑ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία από τη στατιστική επεξεργασία των εκκαθαριστικών του ΕΝΦΙΑ του έτους 2020, τα οποία έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), πέρυσι απαλλάχθηκαν από το 50% ή ακόμη κι από το σύνολο του ΕΝΦΙΑ που αναλογούσε στα ακίνητα περιουσιακά στοιχεία τους 1.220.476 φυσικά πρόσωπα. Οι απαλλαγές χορηγήθηκαν στα πρόσωπα αυτά με βάση τα εισοδηματικά κριτήρια που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία. Δηλαδή τα ετήσια εισοδήματα των φορολογουμένων αυτών ήταν μικρότερα από τα όρια εισοδήματος που προβλέπει η νομοθεσία.

Φέτος, που οι απαλλαγές από τον ΕΝΦΙΑ θα χορηγηθούν με βάση τα εισοδήματα του 2020 τα οποία δηλώνονται στις φετινές φορολογικές δηλώσεις, ο αριθμός των φορολογουμένων που θα καταστούν δικαιούχοι μειώσεων κατά 50% ή ακόμη και κατά 100% στον ΕΝΦΙΑ θα είναι κατά πολύ μεγαλύτερος (πιθανότατα να προσεγγίσει ή ακόμη και να ξεπεράσει τα 2.000.000), καθώς θα προστεθούν εκατοντάδες χιλιάδες περιπτώσεις νοικοκυριών που, κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, υπέστησαν σημαντικές μειώσεις εισοδημάτων λόγω αναστολών στη λειτουργία των ατομικών επιχειρήσεών τους ή λόγω αναστολών στις συμβάσεις εργασίας τους.

Τα πάνω κάτω στη φορολογία των ακινήτων φέρνουν οι νέες αντικειμενικές αξίες που ανακοίνωσε αρχές της εβδομάδας το υπουργείο Οικονομικών και οι οποίες θα ισχύσουν με το νέο έτος. Φόροι μεταβίβασης, γονικές παροχές, κληρονομιές, δωρεές, τεκμαρτά εισοδήματα, δημοτικά τέλη, αλλά και ο ΕΝΦΙΑ και ο συμπληρωματικός φόρος επί των ακινήτων θα υπολογίζονται από 1.1.2022 με τις νέες τιμές της Eφορίας που σχεδόν στο σύνολο της επικράτειας παρουσιάζουν μικρότερη ή μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με τις ισχύουσες τιμές.

Οι νέες αντικειμενικές αξίες αυξήθηκαν σημαντικά, ενώ για πρώτη φορά είναι κοντά στις τιμές της αγοράς. Αυτή ήταν άλλωστε και η μεταμνημονιακή υποχρέωση που είχε αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών.

Ωστόσο, με εξαίρεση τη δέσμευση της κυβέρνησης ότι θα επανεξετάσει τους συντελεστές του ΕΝΦΙΑ ώστε να μην προκύψουν υπέρμετρες επιβαρύνσεις σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις το επόμενο έτος, για τους υπόλοιπους φόρους δεν έχει ακουστεί απολύτως τίποτα όσον αφορά τους συντελεστές που εφαρμόζονται.

Από το 2022 ο ΕΝΦΙΑ θα υπολογίζεται με βάση τις νέες αντικειμενικές αξίες και αν δεν προχωρήσει το υπουργείο Οικονομικών σε αναπροσαρμογή των κλιμάκων και των συντελεστών, το σίγουρο είναι ότι θα προκύψουν πρόσθετες επιβαρύνσεις. Ωστόσο, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης και ο αρμόδιος υπουργός Οικονομικών κ. Χρήστος Σταϊκούρας δεσμεύονται ότι η άνοδος των αντικειμενικών αξιών δεν σημαίνει αύξηση του ΕΝΦΙΑ, καθώς ειδική επιτροπή θα ασχοληθεί το επόμενο διάστημα με τη διαμόρφωση νέων συντελεστών εναρμονισμένων με την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, με νέα δομή και διάρθρωση και με διατήρηση της συνολικής δημοσιονομικής ουδετερότητας του φόρου – δηλαδή, παρά τις μεταβολές στις αντικειμενικές αξίες, τα δημόσια έσοδα που προβλέπονται από τον ΕΝΦΙΑ δεν θα αυξηθούν. Υπενθυμίζεται ότι σήμερα τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ σε ετήσια βάση είναι περίπου 3 δισ. ευρώ.

Μάλιστα, στην κυβέρνηση πηγαίνουν και ένα βήμα παραπέρα λέγοντας ότι λαμβάνοντας υπόψη τον δημοσιονομικό χώρο, καθώς και τα δεδομένα της οικονομίας την επόμενη περίοδο, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο περαιτέρω μείωσης του ΕΝΦΙΑ, σε συνέχεια της μείωσης κατά 22% που σημειώθηκε το 2019, υλοποιώντας τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης για νέα μείωση της τάξεως του 8%.

Οπως δήλωσε πρόσφατα ο κ. Σταϊκούρας, «οι όποιες μεταβολές και οι αυξήσεις στις αντικειμενικές αξίες δεν θα μεταφραστούν αυτομάτως σε αυξήσεις του ΕΝΦΙΑ, αφού οι συντελεστές υπολογισμού του φόρου θα προσαρμοστούν στις μεταβολές των αντικειμενικών αξιών. Συνεπώς, δεν θα προκύψουν επιβαρύνσεις για τη μεσαία τάξη, δεν θα προκύψουν επιβαρύνσεις για τη μεγάλη πλειοψηφία των ιδιοκτητών ακινήτων, ακόμα και αν αυξηθούν οι αντικειμενικές αξίες. Θα επιβαρυνθούν όμως κατοικίες σε περιοχές της χώρας που υποφορολογούνταν. Και αυτός ο δημοσιονομικός χώρος θα αξιοποιηθεί πλήρως για την περαιτέρω μείωση της φορολογίας ακινήτων, ιδιαίτερα χαμηλής και μεσαίας αξίας. Ο νέος ΕΝΦΙΑ σχεδιάζεται τους επόμενους μήνες. Θα εφαρμοστεί από τις αρχές του 2022 και θα αποπληρωθεί σε περισσότερες από τις υφιστάμενες 6 δόσεις».

Την άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν οι εκμισθωτές ακινήτων λογω της  αναγκαστικής μείωσης των ενοικίων ώστε να μπορούν να υποβάλλουν φορολογικές δηλώσεις και να πληρώσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις ,  ζητά η ΠΟΜΙΔΑ.

Τα προβλήματα που θα πρέπει να λυθούν άμεσα είναι τα εξής:

1.           Να πραγματοποιηθεί η «προκαταβολική» πληρωμή αποζημιώσεων μηνός Μαΐου 2021.

2.           Να εκδοθεί και δημοσιευτεί η απόφαση για τους ΚΑΔ του μηνός Ιουνίου 2021.

3.           Να ανακοινωθεί αν και τι θα ισχύσει στο θέμα αυτό κατά τον μήνα Ιούλιο 2021.

4.           Να ανοίξει η εφαρμογή της ΑΑΔΕ για αναδρομικές διορθώσεις μισθωτηρίων και για αρχικές δηλώσεις και διορθώσεις COVID περιόδου τόσο της περιόδου Μαρτίου-Οκτωβρίου 2020, όσο και κυρίως των μηνών Ιανουαρίου 2021 και εφεξής.

5.           Να ανακοινωθούν οι εφαρμοστικές λεπτομέρειες και προθεσμίες της πρόσφατης εγκυκλίου για τις υπεκμισθώσεις ακινήτων και να ανοίξει η εφαρμογή για την υποβολή των σχετικών δηλώσεων.

6.           Στο πρόβλημα αυτό, σημαντικό προαπαιτούμενο είναι να μπορεί τα καθένα από τα τρία μέρη των σχέσεων αυτών (εκμισθωτής – υπεκμισθωτής – υπομισθωτής) να  πληροφορηθεί τι έχουν κάνει σχετικά τα λοιπά μέρη, χωρίς να υπάρχει επίκληση φορολογικού απορρήτου, ώστε κάθε μέρος να μπορεί να ασκήσει τα δικαιώματά του. Επίσης σε κάθε δήλωση υπεκμίσθωσης ακινήτου, συμβατική ή αυθαίρετη, θα πρέπει να ενημερώνεται ο εκμισθωτής-ιδιοκτήτης του ακινήτου.

7.           Να ολοκληρωθούν όλες οι εκκρεμούσες διορθώσεις λαθών, πληρωμές και συμψηφισμοί αποζημιώσεων των εκμισθωτών, ακόμη και με δόσεις ρυθμισμένων οφειλών.

8.           Να δοθεί παράταση έως 31.12.2021 για την χωρίς πρόστιμο δήλωση λύσης των ανενεργών μισθώσεων ακινήτων.

9.           Προς διευκόλυνση της συμπλήρωσης του Ε2 ακινήτων με αναγκαστικές μειώσεις ενοικίων, να επιτραπεί ρητά η αναγραφή του συνόλου των ετήσιων μισθωμάτων σε μια γραμμή της φόρμας.

Το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, το Επίδομα Ενοικίου, αλλά και άλλα αρκετά τέτοια επιδόματα που αυτή τη στιγμή χορηγούνται με κριτήριο -μεταξύ άλλων- και αυτό της χαμηλής αντικειμενικής αξίας των ακινήτων των δικαιούχων, θα περιορίσουν σε μεγάλο βαθμό το κοινωνικό εύρος που αυτή τη στιγμή καταλαμβάνουν, αφήνοντας εκτός των παροχών ανθρώπους που πέραν της αλλαγής των αντικειμενικών αξιών του κ. Σταϊκούρα δεν έχουν δει καμία ουσιαστική μεταβολή στα πενιχρά τους ή και ανύπαρκτα πολλές φορές εισοδήματα.

Προς το παρόν η Κυβέρνηση διαρρέει ότι μέχρι του χρόνου θα υπάρξουν αλλαγές στην φορολογία χωρίς όμως να ελαφρυνθεί το βάρος. Το σχέδιο , διαρρέει θα περιλαμβάνει αλλαγές στην κλίμακα συντελεστών υπολογισμού του κύριου και του συμπληρωματικού φόρου, αλλά και στο ύψος του σημερινού αφορολoγήτου του συμπληρωματικού φόρου.

Καταρχάς, θα αλλάξει η κλίμακα συντελεστών βάσει της οποίας προκύπτει ο κύριος φόρος, ο ΕΝΦΙΑ, ανά τετραγωνικό μέτρο. Με τις αλλαγές των συντελεστών, το οικονομικό επιτελείο θα επιχειρήσει να απορροφήσει τις επιβαρύνσεις από την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, ενώ το εύρος των παρεμβάσεων θα κριθεί από τον δημοσιονομικό χώρο που θα προκύψει από την άσκηση της προσομοίωσης των νέων τιμών ζώνης στην ακίνητη περιουσία των φορολογουμένων. Η δεύτερη παρέμβαση συνδέεται με την αύξηση του αφορολογήτου του συμπληρωματικού φόρου, που σήμερα ανέρχεται σε 250.000 ευρώ, ενώ η τρίτη αλλαγή αφορά την τροποποίηση των συντελεστών υπολογισμού του συμπληρωματικού φόρου. Σε κάθε περίπτωση, οι αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερες. Αυτό σημαίνει ότι, παρά την αύξηση έως 250% των αντικειμενικών αξίων, τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ δεν θα αυξηθούν. Ο εισπρακτικός στόχος θα παραμείνει και το 2022 στα 2,1 δισ. ευρώ και το οικονομικό επιτελείο θα χρησιμοποιήσει τα επιπλέον έσοδα, που εκτιμώνται σε 400 εκατ. ευρώ, για τις παρεμβάσεις στους συντελεστές και στα κλιμάκια προκειμένου να μην αυξηθεί το φορολογικό βάρος για ακίνητα χαμηλής και μεσαίας αξίας, όπως έχει δεσμευτεί ο υπουργός Οικονομικών . Στις διορθωτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνονται οι αλλαγές στους συντελεστές παλαιότητας και εμπορικότητας, αλλά και στις κλίμακες υπολογισμού του φόρου μεταβίβασης. Το εγχείρημα είναι εξαιρετικά δύσκολο και περίπλοκο, καθώς απαιτεί ιδιαίτερα λεπτές παρεμβάσεις σε χιλιάδες ζώνες σε όλη τη χώρα όπου καταγράφονται αυξήσεις στις αντικειμενικές τιμές, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τη μετάβαση των ακινήτων σε υψηλότερο συντελεστή ΕΝΦΙΑ.